Khmer Dictionary: លោកា
Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary Full Text Search
-
លោកា
( ន.នាមសព្ទ )
(ពហុ. < លោក) លោកទាំងឡាយ (ព. កា.ពាក្យកាព្យ គឺពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ) : រីអង្គព្រះសម្ពុទ្ធ សុវិសុទ្ធសេដ្ឋា ជាគ្រូនៃលោកា មនុស្សទេញ្តសឹងគោរព ។ ព្រះអង្គទ្រង់មេត្តា ត្រាស់ទេស្នាប្រាប់សព្វគ្រប់ ឲ្យសត្វក្នុងត្រៃភព ជ្រកក្នុងម្លប់សន្តិសុខ ។
-
លោកា --
(ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) លោក ១ ន.) ។
-
សោកី
( គុ.គុនសព្ទ, ន.នាមសព្ទ )
(ឝោកិន៑) ដែលមានសោក ឬអ្នកដែលមានសោក; បើស្ត្រីជា សោកិនី (ព. កា.ពាក្យកាព្យ គឺពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ) : បុរសសោកី និងសោកិនី ស្ត្រីក្នុងលោកា តែងគេចពុំផុត ពីកាមតណ្ហា ក្នុងជាតិណាៗ ក៏មានសោកស្ដាយ ។
-
ឡឹប
( កិ.កិរិយាសព្ទ )
លួចកិបបន្លំលាក់ទុកខ្លះ, កិបបំបាត់យកខ្លះ : ឡឹបប្រាក់រាជការ, ឡឹបប្រាក់ពន្ធ និយាយថា ស៊ីឡឹប ក៏បាន (ព. កា.ពាក្យកាព្យ គឺពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ) : កុំប្រើកលឡឹប លៃលកកាញ់កិប បំបាត់បំបែរ យើងកើតជាមនុស្ស ស្រីប្រុសជាតិខ្មែរ ដឹងខុសត្រូវដែរ ត្រូវកាន់ទៀងត្រង់ ។ ព្រះពុទ្ធត្រាស់ថា សត្វក្នុងលោកា រាល់រូបរាល់អង្គ បើចង់បានសុខ ត្រូវខំផ្ចិតផ្ចង់ កាន់ធម៌ត្រង់ៗ សុខកើតមានឯង ។ មើលក្នុងពាក្យ ស៊ី ១ កិ. ។
-
អញ្ញត្រ
( ន.នាមសព្ទ )
[អ័ញ-ញ៉ាត់-ត្រៈ]
(អន្យត្រ) ទីទៃ, ទីទៃផ្សេងពីគេ, ដោយឡែក, ផ្សេង, ផ្សេងដោយឡែក ។ បា. សំ.
- អញ្ញត្រភណ្ឌ ឬ - --វត្ថុ ភណ្ឌៈឬវត្ថុផ្សេងៗ, ដោយឡែក ។
- អញ្ញត្រសព្ទ សព្ទដោយឡែក គឺពាក្យខ្លះដែលសរសេរខុសពីបែបប្រើអក្សរ ខុសពីសំឡេងនិយាយ (ដើម្បីរក្សាបែបដើមឲ្យគង់នៅ), ដូចជា នេះ, នោះ, ស្តេច, សម្តេច, ស្រេច, សម្រេច, អញ, អ្នក (មានសំឡេងជា និះ, នុះ, ស្តាច់, សំដាច់, ស្រាច់, សម្រាច់, អាញ់, នាក់); ឬសូរអានឮផ្សេងពីសំឡេងអក្សរខ្មែរដូចជា ខែមីនា (--នា) ថា (--ន៉ា), ព័ត៌មាន (ព័រ-តៈម៉ាន) ថា ព័រ-ដ៏មាន, វត្តមាន (វ័ត-តៈម៉ាន) ថា វ័ត-តៈមាន ជាដើម នេះក៏ជា អញ្ញត្រសព្ទ ដែរ ពីព្រោះអានឮសូរតាមទម្លាប់ផ្សេងពីសូរស័ព្ទរបស់អក្សរខ្មែរ ។ ព. កា.ពាក្យកាព្យ គឺពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ ប្រាប់មិនឲ្យហ៊ានកែឬលុប អញ្ញត្រសព្ទ ថា : អញ្ញត្រសព្ទ ប្រើតាមទម្លាប់ ចាស់ព្រឹទ្ធព្រេងនាយ សរសេរយ៉ាងនេះ គេស្ដីឲ្យក្លាយ សូរសព្ទឃ្លាតឆ្ងាយ ពីការសរសេរ ។ ដូចអញថាអាញ់ ពួកប្រាជ្ញមិនក្នាញ់ មិនហ៊ានបំបែរមិនលុបលាងចោល មិនថ្កោលទោសដែរ បែបនេះពាក្យខ្មែរ សឹងមានក្រាស់ក្រែល ។ ទោះជនជាតិណា នៅក្នុងលោកា ក៏គេពុំដែលហ៊ានលុបលាងចោល ព្រោះថ្កោលថាក្អែល ថាជាដំណែល ខុសគួរលុបឡើយ ។
-
អហិង្សា
( ន.នាមសព្ទ )
[អៈហិង-សា ឬ អៈហេ--]
(អហឹសា ឬ អហេសា) ការមិនបៀតបៀនគេ, ការមិនធ្វើទុក្ខគេឲ្យបានសេចក្ដីលំបាក, ការមិនធ្វើទុក្ខបុកម្នេញគេ : មនុស្សត្រូវប្រើប្រាស់សត្វពាហនៈដោយអហិង្សា; ប្រសិនបើសត្វលោកទាំងអស់មានអហេសាដូចគ្នា ក្នុងសកលលោកសមនឹងបរិបូណ៌ដោយសេចក្ដីសុខសម្រាន្តយ៉ាងក្រៃលែង ។ វេវ. អវិហិង្សា, អវិហេសា ។ ព. ផ្ទ. ហិង្សា, វិហិង្សា, វិហេសា ។ ព. កា.ពាក្យកាព្យ គឺពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ ប្រាប់ផលអហិង្សា : អហិង្សាជាធម៌ដ៏សំខាន់ ប្រសិនបើកាន់បានគ្រប់គ្នា សមលោកទាំងមូលនឹងសះជា ការឈ្លោះទាស់គ្នាក៏នឹងគ្មាន ។ ព្រោះអហិង្សាជាធម៌ស្ងប់ ឲ្យរាប់ឲ្យរកគ្នារាល់ប្រាណ អាចនាំឲ្យមានសុខសម្រាន្ត ធ្វើម្តេចនឹងបានដូចថាអ្ហើយ ។ ប្រសិនបើអាចប្រជុំគ្នា ទួទាំងលោកាពុំកន្តើយ ជជែកប្រឹក្សារកកោះត្រើយ បើបានឃើញហើយព្រមកាន់តាម ។ ឲ្យអហិង្សាមានរាល់ទ្វីប ភ្លឺដូចប្រទីបនៃលោកភ្លាម នោះលោកទាំងមូលនឹងមាននាម ថាបានរួចផុតចាកហិង្សា ។ល។ (ប្រទីបនៃលោក គឺព្រះអាទិត្យ) ។
-
អហោ
( និ.និបាតសព្ទ )
[អៈ-- ]
ឱ ! : អហោទុក្ខំ ! (ឱ សេចក្ដីទុក្ខ !; អហោ ពុទ្ធោ ! ឱ ព្រះពុទ្ធ ! (ព. កា.ពាក្យកាព្យ គឺពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ ញ៉ាំងចិត្តឲ្យមានសង្វេគ) : អហោឱរូបអនិច្ចំ ទុក្ខំមានទាំងអនត្តា បីនេះជាត្រៃលក្ខណា សត្វក្នុងលោកាគេចពុំផុត !; បើគ្រាន់តែដឹងចោលទទេ ចេះតែធ្វេសទ្វេឃ្លាតបរិសុទ្ធិ៍ ធ្វើម្តេចនឹងបានដល់វិមុត្ត និរោធនិរុទ្ធក្តីទុក្ខបាន !
Headley's Khmer-English Dictionary Full Text Search
Headley's Khmer-English Dictionary Subentry Full Text Search
-
លោកាភិប្រាយ
[lookaa -----]
See:លោកាធិប្បាយ