Khmer Dictionary: ឱ

Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary

ឱ ! ( ឧ.ឧទានសព្ទ ) ( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
ពាក្យលាន់មាត់ ដោយមានសេចក្ដីសង្វេគ, ដោយយល់ការជាក់, ដោយត្អូញជាដើម : ឱ ! រូបអើយរូប !; ឱ ! ដូច្នោះទេឬ ?; ឱ ! អ្នកអើយ ខ្ញុំសព្វថ្ងៃត្រដរតែនឹងរស់ទៅទេ ! ។ ឱហ្ន៎ ! អើហ្ន៎ ! ។ ប្រើសំឡេងខ្ពស់ជា អោ៎ ! ក៏មាន : អោ៎ ! ដូច្នោះទេឬ ?
ឱកាក ( ន.នាមសព្ទ ) or ឱកាកៈ ( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(ឱកាក; ឥក្ស្វាកុ) ឈ្មោះរាជវង្សនៃព្រះបាទមនុ (ក្នុងបឋមកប្ប) ដែលជាប្រថមក្សត្រិយ៍ឬជាដើមរាជវង្សនៃក្សត្រិយ៍ទាំងឡាយតៗមក : វង្សឱកាកៈ ឬ ឱកាកវង្ស (ហៅ ឥក្ស្វាកុ ក៏បាន : វង្សឥក្ស្វាកុ ឬ ឥក្ស្វាកុវង្ស) : ព្រះសិទ្ធត្ថ-គោតមគោត្តជាសក្យមុនីឱកាកសន្តតិវង្ស ។ (ព. កា.ពាក្យកាព្យ គឺពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ) : ព្រះបាទសុទ្ធោទន៍ គោតមគោត្ត ឱកាកវង្ស មានរាជបុត្រ វិសុទ្ធគឺអង្គ ព្រះសម្ពុទ្ធទ្រង់-ជាលោកនាថ ។
ឱកាស ( ន.នាមសព្ទ ) ( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(អវកាឝ) ហេតុ, ការណ៍; ស្ថាន, ទី, ទីទំនេរ, ចន្លោះ; វេលា, វេលាទំនេរ, ពេលស្រួល; ផ្លូវ, ទំនង; សិទ្ធិជោគ; ការនិយម, ការអនុលោម; សេចក្ដីអនុញ្ញាតឲ្យ; ការយល់ព្រមតាម : ឱកាសល្អ ពេលល្អ, ទំនងស្រួល (ព. កា.ពាក្យកាព្យ គឺពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ ប្រើជា អវកាស ក៏បាន) ។ ព. កា.ពាក្យកាព្យ គឺពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ ថា : យើងទៅរកគេកុំចូលផ្តាស ត្រូវសុំឱកាសគេជាមុន កុំស្រាប់តែចូលឲ្យហួសស៊ុន គេពុំដឹងមុនកុំអាលចូល ។ នេះគឺជាសុជីវធម៌ បវរដែលលោកតែងអនុកូល ឬអាចហៅថាច្បាប់ចេញចូល ដូច្នេះទៅវិញក៏សឹងបាន ។
- បើកឱកាសឲ្យ បើកផ្លូវឬទំនងឲ្យ, អនុញ្ញាតឲ្យ; បើកកន្លែងឲ្យ, ឲ្យវេលា ។
- មានឱកាស មានពេលទំនេរ, មានទីបន្លោះ ។
- សូមឱកាស សូមពេល ។ល។
- ឱកាសទាន (--សៈ--) ការឲ្យឱកាស, ការបើកឱកាសឲ្យ ។
- ឱកាសប្បដិសេធ ការឃាត់ឬបិទឱកាស ។
- ឱកាសលោក (--សៈ--) មើលក្នុងពាក្យ ត្រៃលោក ។
- វរោកាស (បា. < វរ + ឱកាស) ឱកាសស្រួល ។
- សុន្ទរោកាស (បា. សុន្ទរ + ឱកាស) ឱកាសល្អ ។ល។
ឱកាស ! ( និ.និបាតសព្ទ ) [អោកាសៈ ] or ឱកាសៈ ! ( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(ឱកាស ន.) សូមឱកាស ! ឬសូមទានឱកាស ! (ពាក្យសម្រាប់សូមឱកាសដោយសេចក្ដីគោរព) : ឱកាស ! ខ្ញុំព្រះករុណាសូមអារាធនា... (ច្រើនប្រើតែខាងសាសនា ។ ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ឧកាស ! ឬ ឧកាសៈ ! ទៀតផង) ។
ឱកាស--
(មើលក្នុងពាក្យ ឱកាស ន.) ។
ឱក័ស ( ន.នាមសព្ទ ) ( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(ឱកស៑; បា. ឱក) ផ្ទះ, លំនៅ, ទីនៅអាស្រ័យ (ព. កា.ពាក្យកាព្យ គឺពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ) : ពីដើមភ្នំពេញមានឱក័ស តិចណាស់មិនច្រើនដូចសព្វថ្ងៃ ឥឡូវជាក្រុងទាន់សម័យ ឱក័សច្រើនក្រៃអនេកលន់ ។
ឱឃ ( ន.នាមសព្ទ ) or ឱឃៈ ( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ), បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
(ឱឃ) អន្លង់; ជំនន់; ទឹកដែលឡើងលិចជ្រៅ; កម្លាំងខ្សែទឹក; ទឹកដែលហូរសំយុងចុះខ្លាំង ។ ព. ប្រ. កិលេសដែលពន្លង់សត្វ, មាន ៤ យ៉ាងគឺ ១-
- កាមោឃៈ អន្លង់កាម; ២-
- ភវោឃៈ អន្លង់ភព; ៣-
- ទិដ្ឋោឃៈ អន្លង់ទិដ្ឋិ; ៤-
- អវិជ្ជោឃៈ អន្លង់អវិជ្ជា (ព. ពុ.) ។
- ធ្លាក់ឱឃៈ (ព. ប្រ.) ធ្លាក់ក្នុងសេចក្ដីវិនាសធំ ។
- ហែលក្នុងឱឃៈ (ព. ប្រ.) អន្ទោលកើតស្លាប់ឥតឈប់ឥតស្រាក (ព. ពុ.) ។
- អាងឱឃៈ (ព. ប្រ.) អាងមានទីជ្រកទីស្នាក់ពឹងពាក់ពំនាក់លើអ្នកធំ (ដូចជាត្រីអាងអន្លង់ទឹកជ្រៅ) ។
- ឱឃសង្សារ ឬ
- --សំសារ (--ស័ង-សា) ការអន្ទោលកើតស្លាប់នៅក្នុងអន្លង់ (ទាំងបួន) ព. ពុ. ។ល។
ឱងឡោង or អោងឡោង
(ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) អូងឡូង) ។
ឱង្កា
(ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) អង្កា) ។
ឱង្ការ ( ន.នាមសព្ទ ) ( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(អោំការ អ. ថ. អោម-ការ៉ៈ “អក្សរ ឱម” ឬ “សូមសូត្ររំឭកចំពោះ ឱម !”) ពាក្យប្រើជារហស្សនាម (នាមកំបាំង) របស់ពួកទេវតាស័ក្តិសិទ្ធិ គឺជាពាក្យហៅបញ្ចៀសមិនឲ្យចំឈ្មោះ ជាវាចាស័ក្តិសិទ្ធិសម្រាប់ពួកព្រាហ្មណិក សូត្រប្រសិទ្ធីឬប្រើក្នុងយញ្ញពិធីផ្សេងៗ, ច្រើនប្រើរៀងត្រង់ខាងចុងប្រយោគពាក្យសូត្រ ថាតែម្តងៗក៏មាន ថាផ្ទួនពីរដងៗ ឬបីដងៗក៏មាន ។ ខ្មែរក្នុងបុរាណសម័យ, កាលដែលកំពុងប្រតិបត្តិជឿកាន់តាមលទ្ធិព្រាហ្មណ៍, ប្រើពាក្យនេះជាជំនួសព្រះបរមនាមនៃព្រះមហាក្សត្រថា ព្រះរាជឱង្ការ សំដៅសេចក្ដីថា “ព្រះរាជា ឬព្រះករុណាជាអម្ចាស់ជីវិតលើត្បូង” (មិនចេញឲ្យចំព្រះបរមនាម) : ព្រះបាទសម្តេចព្រះរាជឱង្ការបរម បពិត្រក្រុងកម្ពុជាធិបតី... ។ លុះចំណេរកាលតៗមក ខ្មែរប្រើពាក្យនេះជាព្រះរាជតម្រាស់នៃព្រះមហាក្សត្រថា ព្រះឱង្ការ ឬ ព្រះរាជឱង្ការ, ព្រះបរមរាជឱង្ការ ប្រើជាប់រៀងដរាបមកដល់សម័យបច្ចុប្បន្ននេះ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) រាជឱង្ការ ក្នុងពាក្យ រាជ និងពាក្យ ឱម ! ទៀតផង) ។
- ឱង្ការព្រះ ព្រះបន្ទូលព្រះ គឺពុទ្ធវចនៈ ឬពុទ្ធភាសិត (ពាក្យប្រើដោយសន្មតឬឧបកិច្ចជាឈ្មោះមន្តអាគមឬពាក្យរាយសេចក្ដីសម្រាប់សូត្ររម្ងាប់ឬសូត្របង្កក់ប្រសិទ្ធិជាដើម ហៅថា មន្តឱង្ការព្រះ) ។

1 2 3 4 5 Next >>

Headley's Khmer-English Dictionary

ឱកាក ( n ) [ʔaokaakaʔ] - detail »
family of King Manu (according to Indian beliefs, Manu was the progenitor of mankind)
ឱកាស ( n ) [ʔaokaah, ʔaokaasaʔ-] - detail »
occasion, chance; opportunity, time; free time, permission, agreeing; cause, situation
Eg. ខ្ញុំសូមយកឱកាសនេះ…។: May I take this opportunity to....
ឱកាស ( i ) [ʔaokaah, ʔaokaasaʔ-] - detail »
polite word used to begin a conversation or to ask someone for something `please, may I have your attention,' etc.
ឱក័ស ( n ) [ʔaokah] - detail »
house, domicile; habitat
ឱឃ ( n ) [ʔaokʰeaʔ] - detail »
flood; the strength of the (water) current
ឱឃ ( n ) [ʔaokʰeaʔ] - detail »
the flood of ignorance, the four mental intoxicants that cause human sufffering: កាមោឃៈ `passion,' ភវោឃៈ `rebirth or lust for life,' ទិដ្ឋោឃៈ `speculation,' and អវិជ្ជោឃៈ `ignorance'
ឱងឡោង ( adj ) [ʔaoŋ - laoŋ] - detail »
to be loud.
ឱងឡោង ( adv ) [ʔaoŋ - laoŋ] - detail »
aloud, loudly
ឱង្កា - detail »
See: អង្កា
ឱង្ការ [ʔaoŋkaa] - detail »

Next >>