Khmer Dictionary: ឥ

Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary

ឥក្ស្វាកុ [អិក-ស្វា-កុ]
ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ឱកាក ឬ ឱកាកៈ ។
ឥច្ឆា ( ន.នាមសព្ទ ) [អ៊ិច-ឆា] ( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ), បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
សេចក្ដីប្រាថ្នា; ការចង់បាន, ចំណង់; សេចក្ដីត្រូវការ; សេចក្ដីលោភ, អភិជ្ឈា : មានឥច្ឆា ។ ពាក្យនេះ ខ្មែរច្រើនប្រើសំដៅសេចក្ដីថា “ឫស្យា, សេចក្ដីឈ្នានីស, សេចក្ដីច្រណែន, ការរិះគន់គេដោយមានសេចក្ដីច្រណែនឬឈ្នានីស” : ខ្ញុំឥតមានឥច្ឆាទៅរកអ្នកណាទេ ។ ប្រើជា គុ. ក៏មាន :
- សម្ដីឥច្ឆា សម្ដីឈ្នានីសឬច្រណែន ។ ប្រើជា កិ. ក៏មាន : កុំឥច្ឆាគេ ! កុំឈ្នានីសគេ ! ឬកុំច្រណែននឹងគេ ! (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ឫស្យា និង ឥស្សា ផង) ។
- ឥច្ឆាចារ (<ឥច្ឆា + អាចារ) មារយាទឬការប្រព្រឹត្តចិត្តគំនិតប្រកបដោយឥច្ឆា ។
- ឥច្ឆាទោស ទោសនៃឥច្ឆា; អ្នកដែលមានឥច្ឆាជាទោស ។
- ឥច្ឆាបកតបុគ្គល (--ប៉ៈកៈតៈ--) បុគ្គលដែលត្រូវឥច្ឆាគ្របសង្កត់ គឺបុគ្គលដែលលុះក្នុងអំណាចឥច្ឆាឬដែលល្មោភចង់បានឥតខ្មាស ។ល។
ឥច្ឆា --
(មើលក្នុងពាក្យ ឥច្ឆា) ។
ឥដ្ឋ ( ន.នាមសព្ទ ) [អិត] ( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(ឥដ្ឋកា; ឥឞ្តកា ឬ ឥឞ្ដិកា) ដីស្អិតដែលធ្វើជារាងសណ្ឋានផ្សេងៗ ហើយហាលថ្ងៃឲ្យស្ងួតរួចដុតឲ្យឆ្អិន សម្រាប់ប្រើការរៀបកជាផ្ទះលំនៅជាដើម : ផ្ទះឥដ្ឋ, កំពែងឥដ្ឋ; ឥដ្ឋកម្រាល ។ បន្ទះកម្រាលដែលធ្វើដោយស៊ីម៉ងត៍ ឬដោយដីមានចានជាដើម មានព័ណ៌ផ្សេងៗ ក្នុងសម័យបច្ចុប្បន្ននេះ ក៏ហៅ ឥដ្ឋ ដែរ : ឥដ្ឋព័ណ៌, ឥដ្ឋស, ឥដ្ឋខ្មៅ, ឥដ្ឋចាន ។
- ជាន់ឥដ្ឋ ជាន់ដីស្អិតក្នុងពុម្ពឲ្យកើតបានជាឥដ្ឋ ។
- បោះឥដ្ឋ បោះពុម្ពឥដ្ឋស៊ីម៉ងត៍ ។
- ដីឥដ្ឋ ដីស្អិតដែលប្រើការធ្វើឥដ្ឋកើត ។
- ឡឥដ្ឋ ឡសម្រាប់ដុតឥដ្ឋ ។ល។
ឥដ្ឋ ( គុ.គុនសព្ទ ) [អ៊ិត ឬ អិត-ឋៈ] ( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(ឥឞ្ត) ដែលគួរប្រាថ្នា, គួរត្រូវការ, ជាទីពេញចិត្ត, ដែលត្រូវចិត្តឬគាប់ចិត្ត, ដែលគួរស្រឡាញ់ ។ ព. ផ្ទ. អនិដ្ឋ (បា. < អន៑ + ឥដ្ឋ; សំ. អនិឞ្ត “ដែលមិនគួរប្រាថ្នា, ដែលមិនត្រូវចិត្ត”) ។
- ឥដ្ឋកម្ម អំពើ ឬ កិច្ចការដែលត្រូវចិត្ត (ព.ផ្ទ. អនិដ្ឋកម្ម) ។
- ឥដ្ឋផល ផលជាទីពេញចិត្ត ។
- ឥដ្ឋមនុញ្ញផល (--មៈនុញ-ញៈ--) ផលជាទីពេញចិត្តដែលបានសម្រេចដូចបំណង ។
- ឥដ្ឋានុកូល អនុកូលតាមការណ៍ដែលត្រូវចិត្ត ។
- ឥដ្ឋានុមោទនា សេចក្ដីរីករាយតាមការណ៍ដែលត្រូវចិត្ត ។
- ឥដ្ឋានុលោម អនុលោមតាមការណ៍ដែលត្រូវចិត្ត ។
- ឥដ្ឋានុស្សរ-ណ៍ (-នុស-ស) ការនឹកឃើញដល់អ្វីមួយដែលត្រូវចិត្ត ។ល។
ឥដ្ឋ -- or ឥដ្ឋា--
(មើលក្នុងពាក្យ ឥដ្ឋ ២ គុ.) ។
ឥដ្ឋារម្មណ៍ ( ន.នាមសព្ទ ) [អ៊ិត-ឋារ៉ម់] ( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(ឥដ្ឋារម្មណ; ឥស្តារម្មណ, ឥស្តាលម្ពល) អារម្មណ៍ដែលគួរប្រាថ្នា, អារម្មណ៍ដែលត្រូវចិត្តឬដែលចាប់ចិត្ត : ក្លិនក្រអូបឆ្ងាញ់ជាឥដ្ឋារ-ម្មណ៍, ផ្កាដែលមានក្លិនក្រអូបឆ្ងាញ់មានផ្កាម្លិះជាដើមជាឥដ្ឋារម្មណ៍ ។ ព. ផ្ទ. អនិដ្ឋារម្មណ៍ ។
ឥណ ( ន.នាមសព្ទ ) [អិណៈ] ( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(ឫណ) បំណុល ។
- ឥណទាតា ឬ
- --ទាយក អ្នកឲ្យខ្ចី គឺអ្នកដែលឲ្យគេខ្ចីប្រាក់ជាដើម (បើស្ត្រីជា ឥណទាយិកា) ។
- ឥណទាន ការឲ្យខ្ចី : ធ្វើឥណទាន ។ ប្រាក់ឬអ្វីៗដែលសម្រាប់ឲ្យខ្ចី : មានឥណទាន ។
- ឥណបរិភោគ បរិភោគជាបំណុលឬបរិភោគជាប់បំណុល គឺការប្រើប្រាស់ឬឆាន់ចតុប្បច្ច័យដោយពុំបានពិចារណាតាមលក្ខណប្បច្ចវេ-ក្ខណៈ (សម្រាប់បព្វជិតពុទ្ធសាសនិក) ។
- ឥណព័ន្ធ ឬ
- --ព័ន្ធន៍ ការជំពាក់បំណុលគេ ។
- ឥណមោក្ខ ការរួចចាកបំណុល ។
- ឥណវន្ត (--វ័ន) អ្នកជាប់បំណុល គឺអ្នកជំពាក់បំណុលគេ (បើស្ត្រីជា ឥណវតី ឬ --វន្តី) ។
- ឥណស្សាមិក ឬ - ឥណស្សាមី ម្ចាស់បំណុល (បើស្ត្រីជា ឥណស្សាមិកា ឬ ឥណស្សាមិនី) ។
- ឥណាយិក អ្នកជាប់បំណុល (ឥណវន្ត ); បើស្ត្រីជា ឥណាយិកា (ឥណវតី ឬ ឥណវន្តី) ។ល។
ឥណ -- or ឥណាយិក, ឥណាយិកា
(មើលក្នុងពាក្យ ឥណ) ។
ឥណ្ឌា ( ន.នាមសព្ទ )
ឈ្មោះភូមិប្រទេសមួយប៉ែកធំទូលាយក្នុងទ្វីបអាស៊ី, មានទន្លេឥណ្ឌុល (សិន្ធុ) ឱបពីខាងលិច, ដែលក្នុងបុរាណសម័យហៅថា ប្រទេសសិន្ធវៈ ឬ សិន្ធព, ហៅអ្នកប្រទេសនោះថា សិន្ធវៈ ឬ សិន្ធព ដែរ ឬហៅ សិន្ធូ ក៏មាន, លុះចំណេរកាលតមក ហៅក្លាយជា ហិណ្ឌូ, តមកទៀតហៅ ឥណ្ឌូ ; អង្គេ្លសហៅប្រទេសនោះថា ឥណ្ឌា (India), បារាំងសែសហៅ អ័ងដឺ : (inde), ហៅរួមទាំងភូមិប្រទេសដែលក្នុងសម័យបុរាណហៅ ជម្ពូទ្វីប, ត្រង់ភាគកណ្ដាលហៅ មជ្ឈិមប្បទេស ឬ មធ្យមប្រទេស នោះផង, ជាប់ជាពាក្យប្រើក្នុងភូមិសាស្រ្តនៃសាកលលោកសព្វថ្ងៃនេះជាក់ប្រាកដថា ប្រទេសឥណ្ឌា (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) សិន្ធុ, សិន្ធវ និង ហិណ្ឌូ ផង) ។ ដែលធ្លាប់សរសេរជា ឥណ្ឌៀ នោះត្រូវលែងប្រើតទៅទៀត ។

1 2 3 4 5 6 ... 8 Next >>

Headley's Khmer-English Dictionary

ឥក្សបាកុ [ʔiksvaakoʔ] - detail »
See: ឱកាក
ឥច្ឆា ( n ) [ʔɨccʰaa] - detail »
desire, wish, aspiration; claim; reason, cause, motive
ឥច្ឆា ( n ) [ʔɨccʰaa] - detail »
envy, jealousy, greed; longing.
ឥច្ឆា ( adj ) [ʔɨccʰaa] - detail »
to be envious, jealous
Eg. កុំឥច្ឆាគេ!: Don't be jealous of others!
ឥច្ឆិតា ( n ) [ʔeccʰettaa] - detail »
desiderata
ឥដ្ឋ ( adj ) [ʔət] - detail »
to be desirable; pleasing, likable, preferable, satisfying; necessary; ideal; dear, beloved, favorite
ឥដ្ឋ ( n ) [ʔət] - detail »
brick, tile (2) ʔɯt, ʔətthaʔ-
ឥដ្ឋានុមោទនា ( n ) [ʔəttʰaanuʔmouteaʔnie] - detail »
enthusiasm
ឥដ្ឋានុលោម ( n ) [ʔəttʰaanuʔloum] - detail »
agreeing, conforming
ឥដ្ឋានុស្សរណ៍ ( n ) [ʔəttʰaanuhsɑɑ] - detail »
remembering with pleasure

Next >>