Khmer Dictionary: សេវ័ក
Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary Full Text Search
-
មហា
( ន.នាមសព្ទ )
(មហត៑, មហន៑្ត; មហន្ត > មហា) ធំ; ច្រើន; ប្រសើរ; សម្បើម; ខ្លាំង...។ គុណនាមនេះសម្រាប់ប្រើជាបទសមាសរៀងជាខាងដើមនៃសព្ទដទៃ, ប្រើបានជាអនេករាប់ពុំអស់, ដូចជា : មហាថេរ ព្រះថេរៈធំ; មហាទាន ទានធំ; មហាមុនី អ្នកប្រាជ្ញធំ; មហារាជ ស្ដេចធំ; មហាវ័ន ព្រៃធំ; មហាសាលា សាលាធំជាដើម ។ សូម្បីភាសាខ្មែរក៏អាចប្រើសព្ទ មហា នេះផ្សំចូលជាបទសមាសបានខ្លះ (តាមទម្លាប់ប្រើ), ដូចជា : មហាកម្ជិល ខ្ជិលធំ, ដែលខ្ជិលខ្លាំង; មហាក្រ ដែលក្រខ្លាំង, ដែលក្រក្រៃពេក; មហាខូច ខូចធំ, ដែលខូចបណ្ដាច់; មហាគំរក់ គំរក់បំផុត: មហាទូលាយ ទូលាយពន់ពេក; មហាប្រសើរ; ប្រសើរក្រៃពេក; មហាព្រើល ព្រើលធំ, ព្រើលខ្លាំង; មហារពឹស របឹសណាស់; មហាលំបាក លំបាកខ្លាំង; មហាល្មោភ ល្មោភក្រៃពេក, ល្មោភខ្លាំង; មហាកំណត់ អំណត់ខ្លាំង, ដែលអត់ឃ្លានខ្លាំងណាស់ ឬដែលប៉ិនអត់ទ្រាំពេក; មហាអំណាច អំណាចធំ, ដែលមានអំណាចច្រើនជាដើម (ពាក្យក្រៅពីនេះដែលភ្ជាប់ មហា នៅខាងដើមទាំងប៉ុន្មានដូចមានតរៀងតាមលំដាប់អក្សរទៅ) ។
- មហាកច្ចាយនៈ (មៈហាក័ចចាយ៉ៈន៉ៈ) ន. (បា.) នាមព្រះមហាថេរមួយអង្គក្នុងពុទ្ធសម័យ (រាប់ចូលក្នុងពួកអសីតិមហាសាវ័ក, ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់លើកសរសើរថា ជាអ្នកប៉ិនប្រសប់ខាងការសម្ដែងសេចក្ដីសង្ខេបឲ្យពិស្ដារទូលាយបាន) ។ មានព្រះមហាថេរមួយអង្គផ្សេងទៀតមាននាមថា មហាកច្ចាយនៈ ដែរ កើតនៅក្នុងក្រុង មថុរា រដ្ឋសុរសេន (ប្រទេសឥណ្ឌាខាងត្បូង ដែលហៅថា រដ្ឋអវន្តិ ក្នុងសម័យបុរាណ) ព្រះមហាកច្ចាយនត្ថេរអង្គនេះបានតែងវេយ្យាករណ៍ជាភាសាបាលីមួយគម្ពីរឈ្មោះ មូលកច្ចាយន ព្រមទាំងមេសូត្រជាគោលផងហៅថា កច្ចាយនសូត្រ ក្នុងពុទ្ធសតវត្សរ៍ទី១១ គ្រិស្តសតវត្សរ៍ទី៦, ជាវេយ្យាករណ៍បាលីចាស់ជាងវេយ្យាករណ៍បាលីឯទៀត, សម្រាប់ឲ្យកុលបុត្ររៀនសូត្ររហូតមកដល់សម័យយើងសព្វថ្ងៃនេះ ។
- មហាករុណា (--កៈ--) ន. (សំ. បា.) សេចក្ដីអាណិតធំឬច្រើនគឺអាណិតចំពោះសព្វសត្វមិនរើសមុខ ចង់ឲ្យរួចចាកទុក្ខភ័យទាំងអស់គ្នា (ករុណារបស់ព្រះសព្វញ្ញុពុទ្ធ) ។
- មហាកវី (--កៈវ៉ី) ន. (សំ. បា.--កវិ) អ្នកប្រាជ្ញធំ, អ្នកប្រាជ្ញធំខាងការតែងកាព្យ ។
- មហាកាព្យ (--កាប) ន. (បា.; សំ.--កាវ្យ ឬ--កាព្យ ក៏មានខ្លះ) កាព្យធំ គឺកាព្យដែលមានដំណើរសេចក្ដីពិស្ដារវែង ។
- មហាកោលាហល (--កោល៉ាហល់) ន. (សំ. បា.) កោលាហលធំ គឺសូរសព្ទគឹកកងរំពងខ្លាំង, ការផ្អើលជ្រួលជ្រើមបញ្ចេញសូរសព្ទកងរំពងខ្លាំង ។
- មហាក្សត្រ (--ក្ស័ត) ន. (សំ.) ក្សត្រធំ, ក្សត្រិយ៍ប្រសើរ; បើស្ត្រីជា មហាក្សត្រី ឬ មហាក្សត្រិយានី ។ មហាក្សត្រាធិរាជ ព្រះរាជាដែលក្រៃលែងជាងពួកមហាក្សត្រឬស្ដេចដែលជាចម្បងក្នុងពួកមហាក្សត្រ ។
- មហាក្សត្រិយ៍ (-ក្ស័ត) ន. (សំ.--ក្សត្រិយ; បា. ខត្តិយ) ដូចគ្នានឹង មហាក្សត្រ ដែរ ។
- មហាក្សត្រិយវង្ស ឬ--ខត្តិយវង្ស វង្សមហាក្សត្រិយ៍; ដែលជាពូជពង្សនៃមហាក្សត្រិយ៍ (ច្រើនប្រើជាគោរម្យព្រះនាមនៃក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យ) ។
- មហាគាមភោជក (--គាមៈភោជៈកៈ ឬ--ជក់) ន. (បា.) អភិបាលស្រុក; ហៅជា សំ. ថា មហាគ្រាមភោជក ក៏បាន (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) គាមភោជក និង គ្រាមភោជក ផង) ។
- មហាគ្រាម ន. (សំ.; បា. --គាម) ស្រុកធំ ។
- មហាចក្រពត្តិ (--ច័កក្រៈព័ត) ន. (សំ.--ចក្រវរ្តិន៑; បា. ចក្កវត្តិ) ស្ដេចចក្រពត្តិធំ; ហៅថា មហាចក្រពត្តិរាជ ឬហៅខ្លីត្រឹមតែ មហាចក្រ ក៏មាន, គេច្រើននិយាយថា សម្បត្តិមហាចក្រ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ចក្រពត្តិ ផង) ។
- មហាចោរ (--ចោ) ន. (បា.; សំ.--ចៅរ) ចោរធំ ។
- មហាជន (--ជន់) ន. (បា.) ជនច្រើន, ពួកមនុស្សច្រើន, ប្រជាជន ។
- មហាជាតក៍ (--ជាត) ន. (សំ. បា.--ជាតក) ជាតកធំ; ឈ្មោះគម្ពីរជាតកមួយខាងពុទ្ធសាសនាសម្ដែងរឿងរ៉ាវព្រះវេស្សន្តរ...; ពួកពុទ្ធសាសនិកជនរាប់អានណាស់, ច្រើននិមន្តភិក្ខុសាមណេរទេស្នា តាមកាលរដូវរៀងរាល់ឆ្នាំមិនសូវដែលខាន (ហៅថា មហាជាតិ ឬ មហាវេស្សន្តរជាតក ក៏បាន) ។
- មហាត្ម័ន ឬ - មហាត្មា ន. (សំ. មហាត្មន៑ < មហត៑ + អាត្មន៑; បា. មហាត្ត < មហន្ត + អត្ត ) ចិត្តដ៏ប្រសើរ, ចិត្តទូលាយ, ចិត្តឱបអរសាទរ ។ អ្នកដែលមានចិត្តជាបុណ្យ, ដែលមានចិត្តឱបអរសាទរក្នុងដំណើរចង់ឲ្យអ្នកទាំងពួងបានសេចក្ដីសុខ (អ្នកប្រាជ្ញខាងផ្លូវទូន្មានចិត្ត, ហាត់ចិត្ត; ច្រើនហៅសំដៅមហាឫសី, យោគី ឬព្រះអរហន្ត) ។
- មហាត្រកូល ន. (បា. មហាកុល) ត្រកូលធំ, ពូជវង្សខ្ពង់ខ្ពស់ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ត្រកូល ផង) ។
- មហាថេរ (ថេរ៉ៈ ឬ --ថែ) ន. (បា.) ថេរៈធំ, ព្រះថេរៈធំ; បើភិក្ខុនីជាមហាថេរី “ថេរីធំ” (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ថេរៈ ន.) ។
- មហាទក្សា ឈ្មោះក្បួនហោរមួយបែប និយាយពីថ្ងៃកំណើតមនុស្សជាដើម ។
- មហាទាន ន. (បា.) ទានធំ (អំណោយធំ) : ព្រះវេស្សន្តរទ្រង់បានបំពេញមហាទានធំៗជាអស្ចារ្យ ។
- មហាទុក្ខ (--ទុក) ន. (បា.) ទុក្ខធំ, ទុក្ខខ្លាំង ។ មហាទុរគត ឬ--ទុគ៌ត ន. អ្នកដែលក្រីក្រលំបាកខ្លាំង (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ទុគ្គត, ទុរគត, ទុគ៌ត ទៀតផង) ។
- មហាទុរភិក្ស ឬ--ទុរ្ភិក្ស ន. ដំណើរអត់ឃ្លានខ្លាំង, គ្រាអំណត់ខ្លាំង (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ទុព្ភិក្ខ, ទុរភិក្ស, ទុរ្ភិក្ស ទៀតផង) ។
- មហាទេព (--ទេប) ន. ឋានន្តរមន្ត្រីទីចាងហ្វាងឆ្វេងក្រុមព្រះរាជមន្ទីរ (រឿនហ្លួង) ក្នុងព្រះបរមរាជវាំងនៃកម្ពុជរដ្ឋ : ឧកញ៉ាមហាទេព (ជាគូគ្នានឹង ឧកញ៉ាមហាមន្ត្រី; ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ទេព ផង) ។ មហាទ្វីប ន. ទ្វីបធំ; តាមលទ្ធិពុទ្ធសាសនាថាមាហាទ្វីបមាន ៤ គឺបុព្វវិទេហៈ ឬ បូព៌វិទេហទ្វីប, ជម្ពូទ្វីប, អបរគោយានទ្វីប, ឧត្តរកុរុទ្វីប; តាមលទ្ធិបុរាណប្រាប់ចំនួននិងឈ្មោះផ្សេងៗគ្នា ខុសពីបែបនេះក៏មាន; តាមលទ្ធិសព្វថ្ងៃនេះថា មហាទ្វីបចាស់ គឺទ្វីបដែលគេស្គាល់ជាក់មកយូរហើយមាន ៣ គឺ ទ្វីបអាស៊ី,. ទ្វីបអឺរុប, ទ្វីបអាហ្រិ្វគ; មហាទ្វីបថ្មីគឺទ្វីបដែលគេទើបនឹងស្គាល់ក្នុងសម័យខាងក្រោយមកមាន ២ ទៀតគឺ ទ្វីបអាមេរិគ, ទ្វីបអូស្យានី; រួមមហាទ្វីបទាំងចាស់ទាំងថ្មីជា ៥ ហៅថា មហាទ្វីបប្រាំភាគ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ទ្វីប ផង) ។ មហាធានី ន. ក្រុងធំ, មហានគរ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ធានី ផង) ។ មហានគរ ន. នគរធំ, ក្រុងធំ ។ នគរធំ ក្នុងខែត្រសៀមរាប (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) នគរ, នគរធំ, ផង) ។
- មហានទី ន. ស្ទឹងធំ, ទន្លេធំ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) នទី ផង) ។
- មហានរក ន. នរកធំ (ម.ព. នរក ផង) ។
- មហានាគ ន. នាគធំ; ដំរីធំ... ។ លោកអ្នកប្រសើរបំផុត (ព្រះសព្វញ្ញុពុទ្ធ); ព្រះបច្ចេកពុទ្ធ); ព្រះអរហន្ត... (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) នាគ ផង) ។
- មហានិកាយ ន. ឈ្មោះពួកបព្វជិតពុទ្ធសាសនិកក្នុងប្រទេសសៀម លាវ ខ្មែរ សម័យសព្វថ្ងៃនេះ, ជាពីរឬជាគូនឹង ធម្មយុត្តិកនិកាយ (ឈ្មោះនិកាយទាំង ២ នេះកើតមានឡើងជាដំបូងនៅប្រទេសសៀម ក្នុងសតវត្សទី ២៤ នៃពុទ្ធសករាជ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) និកាយ ផង) ។
- មហានុភាព (--ភាប) ន. អានុភាពធំ, អំណាចខ្លាំង, មហាអំណាច (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) អានុភាព ផង) ។
- មហាបណ្ឌិត ន. អ្នកប្រាជ្ញធំ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) បណ្ឌិត ផង) ។
- មហាព្រឹថពី ន. ផែនដីធំ គឺផ្ទៃផែនដីទាំងមូល (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ប្រឹថពី ផង) ។
- មហាផល (--ផល់) ន. ផ្លែធំៗ; សំដៅយកផ្លែធំៗទាំងពួង មានផ្លែដូង, ត្រឡាច, ឪឡឹក ជាដើម (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ផល ផង) ។
- មហាពន (--ពន់) ន. ព្រៃធំ (ដូចគ្នានឹង មហាវ័ន ដែរ) ឈ្មោះកណ្ឌទី ៧ នៃគម្ពីរមហាជាតក៍ : កណ្ឌមហាពន (ព. ពុ.) ។
- មហាពិធី ន. ពិធីធំ គឺរបៀបដែលរៀបជាពិធីបុណ្យឬក្បួនហែយ៉ាងធំ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ពិធី ផង) ។
- មហាពេទ្យ (-ពែត) ន. ពេទ្យធំ, គ្រូពេទ្យធំ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ពេទ្យផង) ។ មហាពោធិ ន. ដើមពោធិ៍ដ៏ប្រសើរ គឺដើមពោធិ៍ដែលព្រះសក្យមុនីគោតមទ្រង់គង់ក្នុងម្លប់ក៏បានត្រាស់ជាព្រះពុទ្ធ ។ មហាពោធិស្ថាន ទីដែលព្រះពុទ្ធទ្រង់បានត្រាស់ ។ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ពោធិ និង ពោធិ៍ ផង) ។
- មហាព្រហ្ម (--ព្រំ) ន. (បា.) ព្រហ្មធំ ។ ឈ្មោះឋានព្រហ្មជាន់ទី ៣ ក្នុងរូបព្រហ្ម ១៦ ជាន់ ។
- មហាព្រហ្មមុនី (--ព្រំមៈ--) ន. ឋានន្តរសម្រាប់បព្វជិតក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ ទីរាជាគណៈរឿនហ្លួង, មាននាទីជាភត្តុទ្ទេសក៍និងការប្រិតប្រៀបរៀបចំភិក្ខុសង្ឃឲ្យមានសណ្ដាប់ធ្នាប់ត្រឹមត្រូវ ក្នុងព្រះរាជនិមន្តន៍... (ជាគូគ្នានឹង ព្រះមហាវិមលធម្ម) ។ មហាភិនិស្ក្រម (--ភិនិស-ស្ក្រំ) ន. (សំ. មហត៑ ឬ មហន្ត៑ + អភិនិឞ្រ្កម ឬ--មណ; បា. មហាភិនិក្ខមន) ការចេញដើម្បីគុណដ៏ធំក្រៃលែងគឺការចេញទ្រង់ព្រះផ្នួសនៃព្រះមហាសត្វក្នុងបច្ឆិមភព (ការចេញបួសធ្វើទុក្ករកិរិយាឲ្យបានត្រាស់ជាព្រះពុទ្ធ) : មហាភិនិស្ក្រមនៃព្រះមហាសត្វ; សរសេរជា មហាភិនិស្ក្រមណ៍ ឬ មហាភិនេស្ក្រមណ៍ ក៏បាន (ព. ពុ.) ។
- មហាភូត ឬ--ភូតរូប (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ភូតរូប) ។
- មហាមគ្គ ឬ--មាគ៌ា (--ម័ក ឬ--មារគា) ន. ផ្លូវធំ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) មគ្គ និង មាគ៌ា ផង) ។
- មហាមន្ត្រី (--មន់ត្រី) ន. ឋានន្តរមន្ត្រីក្រុមព្រះរាជមន្ទីរ (រឿនហ្លួង) ជាចាងហ្វាងស្ដាំ : ឧកញ៉ាមហាមន្ត្រី; ជាគូគ្នានឹងឧកញ៉ាមហាទេព (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) មន្ត្រី ផង) ។
- មហាមាត្រ ឬ - មហាមាត្យ (--ម៉ាត) ន. (សំ.; បា. មហាមត្ត) មន្ត្រីមានស័ក្តិធំ, សេនាបតី; ហៅថា រាជមហាមាត្រ ក៏មាន (ច្រើនប្រើតែពីក្នុងសម័យបុរាណ, សម័យសព្វថ្ងៃនេះ ជួនកាលប្រើជាឋានន្តរសម្រាប់មន្ត្រីសាមញ្ញក៏មាន) ។
- មហាមាយា ន. (បា.) ព្រះនាមព្រះអគ្គមហេសីនៃព្រះបាទសិរីសុទ្ធោទនៈ (ព្រះមាតានៃព្រះសក្យមុនីសព្វញ្ញុពុទ្ធ) : សម្ដេចព្រះមហាមាយា; ហៅថា សម្ដេចព្រះមាយា ឬ សម្ដេចព្រះសិរីមហាមាយា (ពុទ្ធមាតា និង មាយា ២ ផង) ។
- មហាមិត្ត ឬ--មិត្រ (--មិត) ន. មិត្រធំ, មិត្រប្រសើរ, មិត្រខ្ពង់ខ្ពស់ (ក្នុងសម័យបុរាណច្រើនប្រើចំពោះក្សត្រិយ៍ដែលជាមិត្រនឹងក្សត្រិយ៍ប្រទេសដទៃ; ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) មិត្ត ឬ មិត្រ ទៀតផង) ។
- មហាមុនី ន. អ្នកប្រាជ្ញធំ; ព្រះសព្វញ្ញុពុទ្ធ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) មុនី ផង) ។
- មហាមេឃ (--មេក) ន. (បា.) ពពកខាប់ដាលខ្មៅងងឹតដាបដែលបង្អុរភ្លៀង, ភ្លៀងធំ, ភ្លៀងខ្លាំង ។
- មហាមោគ្គល្លាន (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) មោគ្គល្លាន) ។
- មហាយញ្ញ (--យ៉ាញ់ៈញៈ ឬ--យ៉ាញ់) ន. (បា.) យញ្ញធំ, ការបូជាធំ (ច្រើនប្រើខាងលទ្ធិព្រាហ្មណ) : ធ្វើមហាយញ្ញ ។
- មហាយាន ន. (សំ. បា.) យានធំ ។ ឈ្មោះពួកពុទ្ធសាសនិកដែលបែកលទ្ធិចេញផ្សេងច្រើនអន្លើឃ្លាតពីលទ្ធិដើម ដូចយ៉ាងពួកអ្នកកាន់ពុទ្ធសាសនានៅប្រទេសចិន, ជប៉ុន, យួន ជាដើមហៅថា ពួកមហាយាន ឬ លទ្ធិមហាយាន សំដៅសេចក្ដីថា “ពួកឬលទ្ធិមានធម៌ជាយានដ៏ធំឬជាយានដ៏ប្រសើរ” (ជាគូគ្នា នឹង ហីនយាន; ហៅថា អាចរិយវាទ ឬ អាចរិយវាទី “អ្នកពោលតាមលទ្ធិអាចារ្យ (របស់ខ្លួន)” ក៏បាន (ជាគូគ្នានឹង ថេរវាទ ឬ ថេរវាទី) ហៅថា ឧត្តរនិកាយ “ពួកខាងជើង” ក៏បាន (ជាគូគ្នានឹង ទក្ខិណនិកាយ) ។ ពួកឬលទ្ធិទាំងនេះកើតមានឡើង (មុនដំបូងក្នុងមជ្ឈិមប្រទេស) តាំងពីក្នុងខាងដើមសតវត្សរ៍ទី២ នៃពុទ្ធសករាជរៀងមក ។
- មហាយុគ (--យុក) ន. (សំ. បា.) យុគធំ គឺកាលឬសម័យដែលយូរអង្វែងគ្រប់ចំនួនយុគទាំង ៤; តាមលទ្ធិបុរាណថា កាលវែងចំនួនបួនលានបីសែនពីរហ្មឺន (៤.៣២០.០០០) ឆ្នាំមនុស្សលោក (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) យុគ ផង) ។
- មហាយុទ្ធ (--យុត) ន. (សំ. បា.) ចម្បាំងធំ, មហាសង្គ្រាម (ហៅថា មហាយុទ្ធនា ក៏បាន) ។
- មហារញ្ញ ឬ - មហារណ្យ (--រ៉ាញ់ ឬ--រ៉ន់) ន. (បា. ឬ សំ.) ព្រៃធំ, មហាវ័ន, ព្រហាវ័ន (ព. កា.ពាក្យកាព្យ គឺពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ) ។
- មហារដ្ឋ (--រ័ត) ន. (បា. សំ.--រឞ្រ្ត) ដែនធំ ។ ឈ្មោះដែនមួយក្នុងប្រទេសឥណ្ឌាប៉ែកខាងលិច (ច្រើនហៅថា មហារាស្ត្រ) ។
- មហារាជ (--រាច) ន. (បា.) ស្ដេចធំ ។
- មហារាជានុភាព អានុភាពនៃស្ដេចធំ ។
- មហារាត្រ (-រាត) ន. (សំ.) វេលាអធ្រាត្រ (ព. កា.ពាក្យកាព្យ គឺពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ) ។
- មហារោរព (--រោរប់) ន. (បា. មហារោរុវ; សំ. មហារោរវ ឈ្មោះនរកធំមួយ (រោរពនរកធំ) ។ គុ. ដែលមានសូរសព្ទសម្រែកដោយសេចក្ដីទុក្ខឮខ្លាំងក្រៃ; ដែលមានសូរសម្រែកថ្ងូរខ្លាំងគួរខ្លាច ។ ព. ប្រ. ទីមហារោរព ទីដែលមានមនុស្សឬសត្វអនាថាឈឺចាប់ជាទម្ងន់ ស្រែកថ្ងូរឮសូរសព្ទខ្លាំងៗ; មនុស្សមហារោរព មនុស្សអនាថោ ដែលមានជម្ងឺធ្ងន់ស្រែកថ្ងូរឮខ្លាំងៗឥតស្រាក ។
- មហាលាភ (--លាប) ន. (សំ. បា.) លាភធំ, ការបានផលយ៉ាងធំ ។
- មហាលោភ (លោប) ន. (សំ. បា.) លោភយ៉ាងធំ, លោភខ្លាំង, សេចក្ដីជំពាក់ចិត្តខ្លាំង ។ គុ. ដែលមានលោភធំ, ដែលមានសេចក្ដីជំពាក់ចិត្តខ្លាំង ។
- មហាវគ្គ (--វ័ក) ន. ឬ គុ. (បា.; សំ.--វគ៌) វគ្គធំ, ដែលមានវគ្គធំៗ ។ ឈ្មោះវិន័យបិដកមួយគម្ពីរនិយាយខាងវិន័យពុទ្ធសាសនា មានសេចក្ដីជាពួកៗដែលហៅថា ខន្ធកវិន័យ មាន ១០ ខន្ធកៈ ។
- មហាវ័ន ន. (សំ. បា.--វ័ន) ព្រៃធំ ។
- មហាវិថី (សំ. បា. មហាវិថិ; បារ. Boulevard ឬ boulevart) ផ្លូវធំៗក្នុងទីក្រុង ។
- មហាវិទ្យាល័យ (--វិត-ទ្យាល៉ៃ) ន. (សំ.--វិទ្យា + អាលយ) កន្លែងសម្រាប់រៀនវិជ្ជាជាន់ខ្ពស់, សាលារៀនចំណេះខ្ពស់ ។
- មហាវិមលធម្ម (--វិមៈលៈធ័ម ឬត. ទ. ស្រ.--វិមល់លៈធ័ម) ន. ឋានន្តរសម្រាប់បព្វជិតក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ ទីរាជាគណៈរឿនហ្លួង, មានមុខងារជាភត្តុទ្ទេសក៍ក្នុងព្រះរាជនិមន្តន៍និងការប្រិតប្រៀបព្រះភិក្ខុសង្ឃឲ្យមានសណ្ដាប់ធ្នាប់រៀបរយ : ព្រះមហាវិមលធម្ម (ជាគូគ្នានឹង ព្រះមហាព្រហ្មមុនី) ។
- មហាវិហារ (--វិហ៊ា) ន. (សំ. បា.) វត្តធំ; កុដិធំ ។ ខ្មែរប្រើពាក្យនេះសំដៅចំពោះតែរោងឧបោសថធំៗ ក្នុងវត្តនីមួយៗ ។
- មហាវីរិយៈ (--វីរិយៈ) ន. (បា. វីរិយ; សំ.--វីយ៌) ព្យាយាមធំ, សេចក្ដីប្រឹងប្រែងខ្លាំង គឺព្យាយាមធ្វើពុំមានឈប់...។
- មហាសករាជ (--សៈកៈរ៉ាច ឬ--ស័កក្រាច) ន. សករាជធំ, កើតមុនចុល្លសករាជ ៥៦០ ឆ្នាំក្នុងកាលពុទ្ធសករាជ ៦២១ (ប្រើអក្សរសង្ខេប ថា ម. ស.) ។
- មហាសក្ការៈ ន. សក្ការៈធំឬច្រើន (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) សក្ការៈ ផង) ។
- មហាសង្ក្រាន្ត (--សង់ក្រាន) ន. សំបុត្រប្រាប់ដំណើរចូលឆ្នាំថ្មី ព្រមទាំងទំនាយទឹកភ្លៀងជាដើម ក្នុងឆ្នាំនោះផង, ប្រក្រតិទិនឬប្រតិទិន (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) សង្ក្រាន្ត ផង) ។
- មហាសង្គ្រាម (--សង់គ្រាម) ន. ចម្បាំងធំ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) សង្គ្រាម ផង) ។
- មហាសង្ឃរាជ (--សង់ឃៈរាច) ន. (បា. សំ. < មហា + សង្ឃ + រាជ “ស្ដេចសង្ឃធំ”) សមណស័ក្តិទីសម្ដេចថ្នាក់ខ្ពស់បំផុត សម្រាប់បព្វជិតក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ, បានទទួលសមណុត្តមាភិសេក មាននាទីជាស្ដេចខាងសង្ឃជាធំបំផុតជាងបព្វជិតទាំងអស់ក្នុងដែនកម្ពុជាទាំងមូល, អ្នកទាំងពួងនិយាយស្ដីទៅរកត្រូវប្រើជារាជសព្ទទាំងអស់ : សម្ដេចព្រះមហាសង្ឃរាជ ទ្រង់សោយ, ទ្រង់ផ្ទំ ។ល។ (ក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ មិនមានសមណស័ក្ដិនេះរាល់រាជ្យក្សត្រិយ៍ទេ, ចួនកាលក៏មានត្រឹមតែទីជា សង្ឃនាយក ប៉ុណ្ណោះ)។
- មហាសត្ត ឬ--សត្វ (--ស័ត) ន. (បា. ឬ សំ.) សត្វប្រសើរ; ពាក្យសម្រាប់ហៅពោធិសត្វដែលកំពុងបំពេញបារមី ជិតនឹងដល់កាលកំណត់បានត្រាស់ជាព្រះពុទ្ធ (ព. ពុ.) ។
- មហាសត្រូវ ន. សត្រូវធំ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) សត្រូវ ផង) ។
- មហាសន្និបាត ន. ការប្រជុំធំ, មហាសមាគម (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) សន្និបាត ផង) ។
- មហាសមាគម (--សៈម៉ាគំ) ន. ការមកជួបជុំគ្នាច្រើន, ការប្រជុំគ្នាយ៉ាងធំ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) សមាគម ផង) ។
- មហាសមុទ្ទ ឬ--សមុទ្រ (--សៈម៉ុត) ន. (បា. ឬ សំ.) សមុទ្ទធំ ។
- មហាសម្មតរាជ (--ស័ម-ម៉ៈតៈរ៉ាច) ន. (បា.) ព្រះនាមប្រថមក្សត្រិយ៍ក្នុងខាងដើមនៃភទ្រកល្បនេះ : ព្រះបាទមហាសម្មតរាជ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) មនុ ផង) ។
- មហាសារីបុត្ត ឬ--បុត្រ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) សារីបុត្ត) ។
- មហាសាល គុ. ឬ ន. (សំ. បា.) ដែលមានទ្រព្យខ្លឹមសារច្រើន; អ្នកមានទ្រព្យច្រើនលើសលន់...; ហៅតាមថ្នាក់វណ្ណៈ ថា ខត្តិយមហាសាល, ព្រាហ្មណមហាសាល, គហបតិមហាសាល ។
- មហាសាលា (--សាល៉ា) ន. (បា.) សាលាធំ ។
- មហាសាវក ឬ--វ័ក (--សាវ៉ាក់) ន. (បា.--សាវក; សំ.--ឝ្រាវក) សាវ័កធំ គឺព្រះមហាថេរទាំងឡាយ ដែលជាសិស្សសំខាន់របស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ក្នុងពុទ្ធសម័យ, មាន ៨០ អង្គ ហៅថា អសីតិសាវក ឬ អសីតិមហាសាវ័ក (ព. ពុ.) ។
- មហាសេដ្ឋី (--សេត-ឋី) ន. (បា.) សេដ្ឋីធំ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) សេដ្ឋី ផង) ។
- មហាសេវ័ក ឬ--សេវកាមាត្យ (--សេវ៉ាក់ ឬ--សេវ៉ៈកា ម៉ាត) ន. សេវ័កធំឬសេវកាមាត្យធំ ( ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) សេវ័ក និង អមាត្យ ផង ) ។
- មហាស្រណុក ន. ស្រណុកច្រើន គឺអ្នកដែលរមែងនៅជាសុខមិនប្រទះសេចក្ដីនឿយហត់; កិច្ចការឬដំណើរអ្វីមួយដែលងាយដែលស្រួលជាបំផុត ។ ឈ្មោះបូសឬពិសដែលចាប់កើតឡើងបណ្ដាលឲ្យតែងងុយដេក ។
- មហាអមាត្យ (--អៈម៉ាត) ន. អមាត្យធំ, មន្ត្រីធំ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) អមាត្យ ផង) ។
- មហាអវីចី (--អៈ--) ន. (បា.--អវីចី) ឈ្មោះនរកអវីចី ឬ ធំ ។
- មហាឥសី ឬ - មហាឫសី ន. (បា. ឥសិ, មហិសិ; សំ. មហរ្សិ < មហា + ឫឞិ) ឥសីធំ, ឫសីប្រសើរ ។
- មហាឧបរាជ (--ឧប៉ៈរ៉ាច) ន. ឋានន្តរស័ក្តិសម្រាប់ក្សត្រិយ៍ទីឧបរាជក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ : សម្ដេចព្រះមហាឧបរាជ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ឧបរាជ ផង) ។ មហាឫសី (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) មហាឥសី) ។ល។
-
រាជ
( ន.នាមសព្ទ )
(រាជន៑) ព្រះរាជា (ក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យ); ប្រែតាមរូបសព្ទថា “អ្នករុងរឿងដោយវិសេសព្រោះមានតេជះក្រៃលែង” ឬ ប្រែថា “អ្នកញ៉ាំងប្រជាពលរដ្ឋឲ្យរីករាយ គឺគ្រប់គ្រងប្រជានិករឲ្យមានស្វាមីភក្តិចំពោះព្រះអង្គ ព្រោះព្រះអង្គមានសង្គហវត្ថុ ៤ យ៉ាងគឺ ការឲ្យទេយ្យវត្ថុ, ការពោលវាចាគួរឲ្យចង់ឮចង់ស្ដាប់, ការប្រព្រឹត្តអំពើជាប្រយោជន៍, ការតាំងព្រះអង្គស្មើៗ គឺប្រើឫកពាឲ្យល្មមពេញចិត្តប្រជារាស្រ្ត” ។ សព្ទនេះប្រើជាបទសមាសបានជាអនេក, បើដាក់រៀងពីខាងដើមសព្ទដទៃ អ. ថ. រាជៈ, ដូចជា : រាជទូត, រាជធានី, រាជបុត្រ, រាជបម្រើ, រាជប្រកាស ជាដើម; បើរៀងពីខាងចុងសព្ទដទៃ អ. ថ. រាច, ដូចជា : នាគរាជ, ប្រទេសរាជ, មហារាជ, អធិរាជ, ឯករាជ ជាដើម; ផ្សំជាមួយនឹងសព្ទសំស្រ្កឹត, បាលី, ខ្មែរ បានតាមគួរដល់ការប្រកប : រាជកកុធភណ្ឌ (--កៈកុធៈភ័ន) គ្រឿងប្រដាប់សម្រាប់រាជ្យ, មាន ៥ យ៉ាងគឺ មកុដ, ព្រះខ័ឌ្គ ព្រះខ័ន), ស្វេតឆត្រ, សុព័ណ៌បាទុក, វាលវីជនី; មានន័យមួយផ្សេងថា : មកុដ, ព្រះខ័ឌ្គ (ព្រះខ័ន), សុព័ណ៌បាទុក, ព្រះទណ្ឌ:, ចាមរ ។
- រាជកញ្ញា ឬ
- --កន្យា ព្រះរាជបុត្រីជំទង់ឬក្រមុំ ។
- រាជកម្ម អំពើរបស់ព្រះរាជា គឺអំពើល្អ ឬអាក្រក់ដែលព្រះរាជាទ្រង់ធ្វើ ។
- រាជកវី កវីរបស់ព្រះរាជា ។
- រាជការ ឬ
- --ការ្យ (ត. ទ. ស្រ. អ. ថ. រាច-ជ្កា; សំ. រាជកាយ៌) ការរបស់ព្រះរាជា; ការផែនដី, ការរក្សាប្រទេស (រាជការ្យ ម. ប្រ. , ច្រ. ប្រ. រាជការ ជាង) : ធ្វើរាជការ; អ្នករាជការ, ខ្ញុំរាជការ, គំនិតរាជការ,... ។
- រាជកិច្ច ឬ
- --ក្រឹត្យ កិច្ចឬក្រឹត្យរបស់ព្រះរាជា; កិច្ចការផែនដី (ក្នុងកម្ពុជរដ្ឋសព្វថ្ងៃប្រើពាក្យនេះជាឈ្មោះសៀវភៅ ដែលប្រាប់អំពីដំណើរកិច្ចការរាជការផ្សេងៗ : សៀវភៅរាជកិច្ច) ។
- រាជកិច្ចានុកិច្ច (បា.< រាជ + កិច្ច + អនុកិច្ច) កិច្ចតូចធំរបស់ព្រះរាជា; កិច្ចការផ្សេងៗក្នុងរាជាណាចក្រ ។
- រាជកីយ (--កី) ដែលជាប់ទាក់ទង់ដោយព្រះរាជា, ដែលជារបស់ព្រះរាជា, ព្រះរាជទ្រព្យ ។
- រាជកីឡា ឬ
- --ក្រីឌា ការក្រសាលសប្បាយផ្ទាល់ព្រះអង្គ របស់ព្រះរាជា ឬការលេងដែលព្រះរាជាទ្រង់ទំនុកបម្រុង (ច្រើនប្រើខាងល្បែងផ្ទាល់ប្រាណ ឬល្បែងហាត់ប្រាណដូចយ៉ាងចុះហែលទឹកលេង, ទាត់សី, ហាត់លោតជាដើម) ។
- រាជកុមារ ព្រះរាជបុត្រក្មេង ។
- រាជកុមារិកា ឬ
- --កុមារី ព្រះរាជបុត្រីក្មេង ។
- រាជកុលដ្ឋាន ទី, លំនៅរបស់រាជត្រកូល; ព្រះរាជគំនាល់; ព្រះរាជសំណាក់ ។
- រាជកុសល កុសល ឬការកុសលរបស់ព្រះរាជា (ច្រើននិយាយថា ថ្វាយព្រះរាជកុសល ថ្វាយកុសលដែលខ្លួនបានហើយចំពោះទៅព្រះរាជា) ។
- រាជកោដ្ឋាគារ (--កោត-ឋា--) ឃ្លាំងព្រះរាជទ្រព្យ ។
- រាជកោដ្ឋាគារិក មន្ត្រីអ្នករក្សាឃ្លាំងព្រះរាជទ្រព្យ ។
- រាជកោទណ្ឌ ឬ
- --កៅទណ្ឌ (--ទ័ន) ធ្នូសម្រាប់ព្រះរាជា ឬធ្នូសម្រាប់រាជ្យ ។
- រាជកំណត់ កំណត់ច្បាប់ក្នុងព្រះរាជប្បញ្ញត្តិ ឬ ក្នុងព្រះរាជប្រកាស ។
- រាជខណ្ឌ ឬ - រាជ្យ-- (--ខ័ន) ដែន, ព្រំដែន; សង្កាត់ឬកម្រិតរបស់ព្រះរាជប្បញ្ញត្តិឬព្រះរាជប្រកាស ។
- រាជគំនាប់ ការគំនាប់ចំពោះព្រះរាជា : យោធាថ្វាយព្រះរាជគំនាប់ ឬ ថ្វាយព្រះគំនាប់ ។
- រាជគំនាល់ ទីសម្រាប់គាល់ព្រះរាជា, ក្រឡាព្រះគំនាល់ ។
- រាជគ្រឹហា (--ហ៊ា) ព្រះរាជដំណាក់ ។
- រាជគ្រឹះ ឈ្មោះរាជធានីមួយរបស់ដែនមគធៈ (ក្នុងបុរាណសម័យ) ជាក្រុងមានឈ្មោះលេចឮក្នុងគម្ពីរពុទ្ធសាសនា (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) មគធៈ ផង) ។
- រាជគ្រូ គ្រូរបស់ព្រះរាជា; មន្ត្រីដែលព្រះរាជាទ្រង់តាំងឲ្យជាប្រឹក្សាផ្ទាល់ព្រះអង្គឬឲ្យជាអ្នករំឭកដាស់តឿនព្រះអង្គ ក្រែងទ្រង់មានបើប្រព្រឹត្តភ្លាំងភ្លាត់ខុសចាកទសពិធរាជធម៌ ។
- រាជឃ្លាំង ឃ្លាំងដាក់ព្រះរាជទ្រព្យ, ឃ្លាំងហ្វួង ។
- រាជង្គរក្ខ (រាជ័ង-គៈរ័ក) ឬ - រាជរក្ខ, --រក្ស អ្នករក្សាអង្គព្រះរាជា, ទាហានរក្សាព្រះអង្គ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) អង្គរក្ខ ផង) ។
- រាជជននី (--ជៈនៈនី) ព្រះមាតារបស់ក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យ ។
- រាជញ្ញត្រកូល (រាជ័ញ -ញៈ--) ត្រកូលដែលជាប់ពូជមុទ្ធាភិសិត្តរាជ; ត្រកូលព្រះអង្គឬព្រះវង្ស ។
- រាជដំណាក់ ផ្ទះដែលព្រះរាជាទ្រង់គង់នៅ (ព្រះរាជមន្ទីរ) ។
- រាជដំណើរ ការធ្វើដំណើររបស់ព្រះរាជា ។
- រាជតន័យ ព្រះរាជបុត្រ ។
- រាជតនយា (--តៈ នៈ យ៉ា) ព្រះរាជបុត្រី ។
- រាជតេជះ តេជះរបស់ព្រះរាជា ។ ក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ, សម័យពីដើម ចួនកាលប្រើពាក្យនេះ ជាឋានន្តរនៃសេនាបតីសម្រាប់ទោត្រួតទាហានជើងគោក, សម័យឥឡូវ តាំងជាទីអនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងសិក្សាធិការឬក្រសួងអប់រំជាតិ ឬក៏ក្រសួងយុទ្ធនាធិការ : អ្នកឧកញ៉ារាជតេជះ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) តេជះ ផង) ។
- រាជតេជានុភាព (< រាជ + តេជ + អានុភាព) អានុភាពនៃតេជះរបស់ព្រះរាជា ។
- រាជតម្រាស់ ព្រះតម្រាស់នៃព្រះរាជាដែលទ្រង់ត្រាស់ហៅ, ត្រាស់បង្គាប់, ត្រាស់ប្រើ ។
- រាជតម្រិះ សេចក្ដីត្រិះរិះរបស់ព្រះរាជា ។
- រាជត្រកូល ត្រកូលឬគ្រួសាររបស់ព្រះរាជា ។
- រាជទណ្ឌ (--ទ័ន) អាជ្ញារបស់ព្រះរាជា, ទោសខុសនឹងម្ចាស់ផែនដី : ត្រូវព្រះរាជទណ្ឌ ។
- រាជទាន អំណោយរបស់ព្រះរាជា; ប្រើជា កិ. ក៏បាន : ទ្រង់ព្រះមេត្តាប្រោសព្រះរាជទានរង្វាន់ ... ។
- រាជទារក (--រក់) ព្រះរាជបុត្រដែលនៅតូច ។
- រាជទារិកា ព្រះរាជបុត្រីដែលនៅតូច ។
- រាជទិន្ន (--ទិន) អ្វីមួយដែលព្រះរាជាទ្រង់ប្រទាន : របស់នេះជារាជទិន្ន ។
- រាជទិន្ននាម (--ទិន-នៈនាម) នាមឬងារ, បណ្តាស័ក្តិ ដែលព្រះរាជាទ្រង់ប្រោសព្រះរាជទាន ។
- រាជទូត ព្រះរាជបម្រើអ្នកនាំព្រះរាជសាសន៍ទៅកាន់ប្រទេសដទៃ (ក្នុងបុរាណសម័យ); អ្នករាជការដែលចេញទៅនៅក្នុងប្រទេសដទៃជាតំណាងជាតិនិងប្រទេសរបស់ខ្លួន (ក្នុងសម័យបច្ចុប្បន្ន) ។
- រាជទូតក្រិយា (--ទូត័កក្រិយ៉ា) ក្រឹត្យឬច្បាប់, មុខក្រសួងរបស់រាជទូត ។
- រាជទូតានុទូត (សំ. បា. < រាជទូត + អនុទូត) រាជទូតនិងរាជទូតបន្ទាប់, រាជទូតធំនិងតូច (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ទូត ន. ឬ គុ. និង ទូតានុទូត ផង) ។
- រាជទេពី ឬ
- --ទេវី ទេពីរបស់ព្រះរាជា ។ តាមរជ្ជប្បវេណីក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ, ប្រើពាក្យនេះ ជាឋានន្តរនៃស្ត្រីជាបាទបរិចារិកានៃក្សត្រិយ៍ទីសម្ដេចព្រះឧភយោរាជឬទីសម្ដេចព្រះមហាឧបរាជ, ដែលបានអភិសេកតាមពិធីព្រាហ្មណ៍, តែទទួលទឹកក្លស់ទឹកស័ង្ខលើអាសនៈផ្សេងពីព្រះស្វាមី ។
- រាជទេយ្យ (--ទៃ) របស់ឬរង្វាន់ដែលស្ដេចទ្រង់ព្រះរាជទាន ។
- រាជទ្រព្យ ទ្រព្យរបស់ព្រះរាជា (ទ្រព្យសម្រាប់ព្រះអង្គ មិនមែនសម្រាប់រាជ្យ; ព. ផ្ទ. រាជ្យទ្រព្យ) ។
- រាជទ្រោហិន អ្នកក្បត់ព្រះរាជា, អ្នកក្បត់ផែនដី ។
- រាជទ្វារ ទ្វារព្រះរាជវាំង ។
- រាជទ្វារបាល ឆ្មាំទ្វារព្រះរាជវាំង ។
- រាជធន (--ធន់) ព្រះរាជទ្រព្យ ។
- រាជធម៌ ធម៌សម្រាប់ព្រះរាជាទ្រង់ប្រព្រឹត្តឬទ្រង់កាន់, នាទីរបស់ក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ទសពិធរាជធម៌ ផង) ។
- រាជធាន, --ធានិក, --ធានិកា,--ធានី នគរ, ក្រុង ដែលព្រះរាជាទ្រង់គង់នៅ ។
- រាជធាត្រី ស្រីអ្នកបំបៅឬបីពរក្សាព្រះរាជទារកឬព្រះរាជទារិកា (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ធាត្រី ផង) ។
- រាជធីតា (--ដា) ព្រះរាជបុត្រី, ព្រះអង្គម្ចាស់ស្ត្រី ។
- រាជធីតុបតី (--ប៉ៈដី) កូនប្រសាប្រុសរបស់ព្រះរាជា (ហៅត្រឹមតែ ព្រះធីតុបតី ក៏បាន) ។
- រាជធុរៈ ឬ
- --ធុរា ការរវល់របស់ព្រះរាជា, ការគ្រប់គ្រងផែនដី ។
- រាជនត្តា ចៅរបស់ព្រះរាជា (ទាំងបុរសទាំងស្ត្រី) ។
- រាជន័យ ដំណើររាជការ (រាជសាស្រ្ត) ។
- រាជនារី ស្រីព្រះស្នំ, អស់អ្នក ។
- រាជនាវា នាវាព្រះរាជទ្រព្យ (ច្រើនប្រើជា ព្រះទីន័ង នាវា) ។
- រាជនាវិក អ្នកកាន់ការក្នុងព្រះរាជនាវា ។
- រាជនាវិកបតី ឬ
- --នាវិកាធិបតី (--ប៉ៈដី) នាហ្មឺនអ្នកត្រួតត្រាលើពួករាជនាវិក (ចាងហ្វាងរាជនាវា) ។
- រាជនិពន្ធ (--ពន់) សេចក្ដីឬរឿងរ៉ាវដែលព្រះរាជាទ្រង់តែងដោយព្រះអង្គឯង ។ ក្រុមនាម៉ឺនអ្នកកាន់ការខាងព្រះរាជពង្សាវតារ..., ហៅថា ក្រុមព្រះរាជនិពន្ធ ។
- រាជនិមន្តន៍ ការនិមន្តបព្វជិតតាមព្រះរាជតម្រាស់ ។
- រាជនិវេសន៍ លំនៅរបស់ព្រះរាជា (ព្រះរាជមន្ទីរ ឬព្រះរាជវាំង) ។
- រាជនីតិ ច្បាប់ឬបែបបទសម្រាប់ព្រះរាជា សម្រាប់ព្រះរាជឱរស ដែលនឹងបានជាក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យ, សម្រាប់គ្រប់គ្រងប្រទេស ។
- រាជនីតិវិជ្ជា ឬ
- --វិទ្យា ចំណេះខាងរាជនីតិ ។
- រាជនីតិសាស្ត្រ គម្ពីររាជនីតិ ។
- រាជនីតិសិក្សា ការហាត់រៀនរាជនីតិ ។
- រាជនេតិ (--នេត) ឈ្មោះច្បាប់ដំបូន្មានបុរាណមួយជាស្នាព្រះហស្តព្រះបាទស្រីធម្មរាជា (ព្រះរាជសម្ភារ) ។ ហៅថា ច្បាប់ព្រះរាជសម្ភារ ដូច្នេះក៏បាន ។
- រាជបក្សី ស្ដេចសត្វស្លាបឬបក្សីដែលព្រះរាជាទ្រង់ចិញ្ចឹម ។
- រាជបញ្ជា សេចក្ដីបង្គាប់នៃព្រះរាជា, ព្រះរាជឱង្ការត្រាស់បង្គាប់ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) បញ្ជា ផង) ។
- រាជប្បញ្ញត្តិ (--ជ័ប-ប័ញ-ញ៉ាត់) បញ្ញត្តិរបស់ព្រះរាជា (សេចក្ដីដែលម្ចាស់ផែនដីតាំងទុកឲ្យប្រជាពលរដ្ឋប្រតិបត្តិតាម) ។
- រាជបណ្ឌិត អ្នកប្រាជ្ញរបស់ព្រះរាជា ។
- រាជបណ្ឌិត្យសភា ការប្រជុំឬទីប្រជុំរបស់ពួករាជបណ្ឌិត, ក្រុមរាជបណ្ឌិត (បារ. Académie) ។
- រាជបណ្ឌិត្យ ភាព, បែបបទ, មុខការរបស់រាជបណ្ឌិត ។
- រាជបណ្ណារក្ខ (បា. < រាជ + បណ្ណ “សំបុត្រ, ដីកា,...” + អារក្ខ “ទុកដាក់”) អ្នកទុកដាក់សំបុត្រ, ចុតហ្មាយ, ដីកា, ក្បួនច្បាប់,... របស់ព្រះរាជា (សរសេរជា រាជបណ្ណារក្ស ក៏បាន) ។ រាជបណ្ណាល័យ (បា. < រាជ+បណ្ណ+អាលយ “លំនៅ, កន្លែង”) បណ្ណាល័យរបស់ព្រះរាជា ។ ឈ្មោះមហាមន្ទីរមួយនៅក្រុងភ្នំពេញ ជាទីតម្កល់គម្ពីរក្បួនច្បាប់ផ្សេងៗ ជាសម្បត្តិឬជាឃ្លាំងចំណេះរបស់កម្ពុជរដ្ឋ... (គឺក្រុមពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យសព្វថ្ងៃ) ។
- រាជបត្នី ប្រពន្ធរបស់ព្រះរាជា; ព្រះអគ្គមហេសី ។
- រាជបថ ឬ
- --មាគ៌ា (--បត់ ឬ--មាគ៌ា) ផ្លូវសម្រាប់ព្រះរាជា (ផ្លូវហ្លួង) ។
- រាជបន្ទូល ព្រះបន្ទូលរបស់ក្សត្រិយ៍ឧភយោរាជឬមហាឧបរាជ ។
- រាជបន្ទូលលេខា សំបុត្រសម្ដេចព្រះឧភយោរាជឬសម្ដេចព្រះមហាឧបរាជប្រើតាមធម្មតា ។
- រាជបព្វជិត ព្រះរាជាដែលលះរាជសម្បត្តិចេញទ្រង់ព្រះផ្នួសបានជាអ្នកបួសហើយ ។
- រាជបរិច្ចាគ ការចំណាយព្រះរាជទ្រព្យ ។
- រាជបរិពារ ឬ
- --បរិវារ បរិពារឬបរិវាររបស់ព្រះរាជា ។
- រាជបរិវត្តន៍ (--វ័ត) ការផ្លាស់រាជ្យ ។
- រាជបរិស័ទ ឬ
- --បរិសទ្យ បរិស័ទរបស់ព្រះរាជា ។
- រាជបល្ល័ង្ក បល្ល័ង្ករាជ្យ (បល្ល័ង្កក្រោមស្វេតឆត្រ) ។
- រាជបិតា បិតារបស់ព្រះរាជា (ច្រើនហៅថា ព្រះវររាជបិតា ឬព្រះវរបិតា) ។
- រាជបុត្រ ឬ
- --បុត្រា បុត្រប្រុសរបស់ព្រះរាជា (ព្រះអង្គម្ចាស់ក្សត្រា) ។
- រាជបុត្រី កូនស្រីរបស់ព្រះរាជា (ព្រះអង្គម្ចាស់ក្សត្រី) ។
- រាជបុរស (--បុរស់) បុរសរបស់ព្រះរាជា (ខ្ញុំរាជការ) ។
- រាជបុរី ក្រុងដែលស្ដេចគង់នៅ (ក្រុងហ្លួង) ។
- រាជបុរោហិត បុរោហិតរបស់ព្រះរាជា ។
- រាជបំណង សេចក្ដីប៉ងរបស់ហ្លួង ។
- រាជបំណន់ បំណន់ហ្លួង ។
- រាជបម្រើ អ្នកដែលព្រះរាជាទ្រង់ត្រាស់ប្រើ ។
- រាជប្បវេណី ឬ
- --ប្រពៃណី ទំនៀមរបស់ស្ដេចតៗមក (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) បវេណី, ប្រពៃណី និង រជ្ជប្បវេណី ផង) ។
- រាជប្រកាស (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ប្រកាស) ។
- រាជប្រវត្តិ ឬ
- --ពង្សាវតារ ពង្សាវតារក្សត្រិយ៍, របាក្សត្រិយ៍ ។
- រាជពន្ធុ (--ព័ន-ធុ) ផៅពង្សស្ដេច ។
- រាជពល (--ពល់) កម្លាំងស្ដេច; រេហ៍ពលរបស់ព្រះរាជា ។
- រាជពលានុភាព (សំ. បា. < រាជ + ពល + អានុភាវ, វ > ព ) អានុភាពនៃរាជពល ។
- រាជពលី (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ពលី) ។
- រាជពាហនៈ ឬ
- --វាហនៈ, --វាហី ពាហនៈរបស់ព្រះរាជា ។
- រាជពិធី (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ពិធី) ។
- រាជព្រឹត្តិ មារយាទ, សណ្ដាប់ធ្នាប់, ឫកពារបស់ព្រះរាជា ។
- រាជភក្តី សេចក្ដី ស្មោះត្រង់ចំពោះព្រះរាជា ។
- រាជភគិនី បងស្រីឬប្អូនស្រីរបស់ ព្រះរាជា (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ភគិនី ផង) ។
- រាជភណ្ឌ (--ភ័ន) ព្រះរាជទ្រព្យ ។
- រាជភ័យ ភ័យអំពីអាជ្ញាស្ដេច; ភ័យអំពីកំហុសចំពោះព្រះរាជា ។
- រាជភាគិនេយ្យ (--នៃ) កូនប្រុសរបស់ព្រះរាជភគិនី (ក្មួយប្រុសរបស់ព្រះរាជា); បើក្មួយស្រីជា រាជភាគិនេយ្យា (ច្រើនហៅត្រឹមតែ ព្រះភាគិនេយ្យ, ព្រះភាគិនេយ្យា; ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ទាំងពីរនេះផង) ។
- រាជភាតា បងប្រុសឬប្អូនប្រុសរបស់ព្រះរាជា (ច្រើនហៅ ព្រះជេដ្ឋា, ព្រះអនុជ; ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ទាំងពីរនេះ និង ភាតា ផង) ។
- រាជភូត ស្ដេចទេវតា; បិសាចដែលអង់អាច, បិសាចកាច (ស្ដេចខ្មោច); ច្រើននិយាយថា បិសាចរាជភូត ។
- រាជភោគ្គ (--ភោក) អ្នកគាល់បម្រើព្រះរាជា (រាជូបដ្ឋាក, មហាតលិក); រាជសេវ័ក ។
- រាជភោជន ភោជនសម្រាប់ព្រះរាជា (ព្រះស្ងោយ ឬព្រះក្រយាស្ងោយ) ។
- រាជភ្រឹត ទាហានហ្លួង ។
- រាជភ្រឹត្យ ខ្ញុំរាជការ; អ្នកបម្រើផ្ទាល់ព្រះអង្គ ។
- រាជមន្ត ឬ
- --មន្ត្រ មន្តសម្រាប់ព្រះរាជា (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) មន្ត ឬ មន្ត្រ ផង) ។
- រាជមន្ត្រី សេនាបតី, រដ្ឋមន្ត្រី ។
- រាជមន្ទីរ ព្រះរាជដំណាក់; ក្រុមព្រះរាជមន្ទីរ ក្រុមឱភាសមន្ត្រីឬក្រុមរឿនហ្លួង ។
- រាជមហាមាត្យ (--ម៉ាត) អមាត្យធំរបស់ព្រះរាជា, សេនាបតីធំ, នាយករដ្ឋមន្ត្រី ឬរដ្ឋមន្ត្រីទី ១ ។
- រាជមហេសី មហេសីហ្លួង ។
- រាជមាតា មាតារបស់ព្រះរាជា ។ តាមច្បាប់រាជសព្ទខ្មែរប្រើចំពោះតែមាតារបស់ក្សត្រិយ៍ទីឧភយោរាជឬទីឧបរាជ, ហៅបាន ២ យ៉ាងគឺ ព្រះរាជមាតា, ព្រះវរមាតា (តាមថ្នាក់វង្សនិងស័ក្តិ) ។
- រាជមាលកៈ ឬ
- --មាល័ក ព្រះពន្លា ។
- រាជមិត្ត, --មិត្រ ឬ
- --សខា (--សៈខា) មិត្រឬសម្លាញ់របស់ព្រះរាជា ។
- រាជមុទ្ទិកា ឬ
- --មុទ្រិកា ចិញ្ចៀនហ្លួង (ព្រះទម្រង់ ឬព្រះទម្រង់អង្គុលី) ។
- រាជមុទ្ធាភិសេក ការអភិសេកឲ្យបានពេញទីជាមុទ្ធាភិសិត្តរាជ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) មុទ្ធាភិសេក ផង) ។
- រាជមុទ្ទា, --មុទ្រា ឬ
- --លញ្ឆករ (--ល៉ាញ់-ឆៈក) ត្រាហ្លួង (ត្រាផែនដី); ហៅ ព្រះវរលញ្ឆករ ក៏បាន ។
- រាជមេត្រី មេត្រីរបស់ព្រះរាជានិងព្រះរាជាផងគ្នា, មេត្រីរបស់រាជការរដ្ឋបាលប្រទេសមួយនិងប្រទសដទៃ : ចងព្រះរាជមេត្រី ។
- រាជយាន យានហ្លួង; ខ្មែរហៅចំពោះតែព្រះសាលៀង ។
- រាជយុទ្ធ ការដែលស្ដេចនិងស្ដេចច្បាំងគ្នាតទល់ផ្ទាល់ព្រះអង្គ ។
- រាជយោសិត ស្ត្រីរបស់ព្រះរាជា (ព្រះរាជមហេសី) ។
- រាជរង្គ (--រង់) ប្រាក់ ។
- រាជរដ្ឋាភិបាល រដ្ឋាភិបាលនៃព្រះរាជា, ការគ្រប់គ្រងរដ្ឋដែលទាក់ទងដោយព្រះមហាក្សត្រិយ៍ ។
- រាជរថ រថហ្លួង, រថព្រះទីន័ង ។
- រាជរថាធិបតី (--ធិប៉ៈដី) អធិបតីក្រុមរាជរថ, ចាងហ្វាងរាជរថ ។
- រាជរាជ (រាជៈរាច) ស្ដេចរបស់ស្ដេច គឺព្រះរាជាដែលមានស្ដេចប្រទេសឯទៀតជាចំណុះ (អធិរាជ) ។
- រាជរាក្ស័ស ស្ដេចដែលកាចដូចជារាក្ស័ស (ស្ដេចកំណាច) ។
- រាជរោង រោងរាំឬរោងល្ខោនក្នុងព្រះរាជវាំង ។
- រាជឫទ្ធិ (--រឹត) ឫទ្ធិរបស់ព្រះរាជា ។
- រាជឫទ្ធានុភាព (< រាជ + ឫទ្ធិ + អានុភាព) អានុភាពនៃរាជឫទ្ធិ ។
- រាជឫសី, រាជរ្សី ឬ - រាជិសី ឥសីស្ដេច គឺឥសីដែលកាលនៅជាគ្រហស្ថជាក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យ ។
- រាជលក្ខណៈ, --លក្សណៈ ឬ
- --លក្ស្ម័ន លក្ខណៈស្ដេច, លក្ខណៈរបស់អ្នកមានបុណ្យដែលចង្អុលឲ្យឃើញប្រាកដថាមុខជានឹងបានសោយរាជ្យ ។
- រាជលក្ស្មី (--ល័កស្មី) ឬ
- --សិរី លាភនិងសេចក្ដីចម្រើនរបស់ព្រះរាជា ។
- រាជលិខិត ឬ
- --លេខា សំបុត្រហ្លួង គឺសំបុត្រដែលហ្លួងសរសេរដោយព្រះអង្គឯង ។
- រាជលេខាធិការ ស្មៀនធំរបស់ហ្លួង ឬអធិបតីនៃក្រុមស្មៀនហ្លួង ។
- រាជលេខានុការ ស្មៀនតូច ឬស្មៀនរងដែលនៅក្រោមបង្គាប់រាជលេខាធិការ ។
- រាជវ័ង ឬ
- --វាំង វាំងរបស់ព្រះរាជា ។
- រាជវង្ស (--វង់) វង្សស្ដេច ។
- អ្នករាជវង្ស បុត្រឬបុត្រីរបស់បិតាជាអ្នកអង្គម្ចាស់ មាតាមានជាតិថយចុះពីថ្នាក់អ្នកអង្គម្ចាស់មក, ឬបុត្រាបុត្រីរបស់មាតាបិតាជាអ្នករាជវង្សដូចគ្នា ។
- រាជវង្សានុវង្ស (< រាជវង្ស + អនុវង្ស) វង្យស្ដេចនិងវង្សដែលជាប់ក្រសែស្ដេច តែយារឬឃ្លាតក្លាយហើយ ។
- រាជវេស្ម័ន ព្រះរាជវាំង ។
- រាជសក្តិ ឬ
- --ស័ក្តិ អំណាចហ្លួង ។
- រាជសទ្ធា សទ្ធារបស់ព្រះរាជា ។
- រាជសត្រ (--ស័ត) ការបូជាយញ្ញដែលព្រះរាជាទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ឲ្យធ្វើ ។
- រាជសទ្ម័ន ព្រះរាជវាំង (រាជវេស្ម័ន)។
- រាជសព្ទ (--ស័ប) សព្ទស្ដេច គឺពាក្យសម្រាប់ស្ដេចឬពាក្យសម្រាប់ប្រើចំពោះស្ដេច, ដូចជា : កាត់សក់ ថា ចម្រើនព្រះកេសា, លុបមុខ ថា ស្រពព្រះភក្រ្ត, ដេក ថា ផ្ទំ ជាដើម ។
- រាជសម្បត្តិ ឬ - រាជ្យ-- សម្បត្តិសម្រាប់ព្រះរាជា ឬសម្បត្តិសម្រាប់ផែនដី ។
- រាជសម្ពន្ធ (--សំពន់) ការចងពន្ធរបស់ព្រះរាជា ។
- រាជសម្ព័ន្ធ ការជាប់ទាក់ទងដោយព្រះរាជា ។
- រាជសម្ពន្ធមិត្ត ឬ
- --មិត្រ (--សំព័នធៈមិត) មិត្ររបស់ស្ដេចក្នុងប្រទេសមួយនិងមួយចងភ្ជាប់គ្នា ។
- រាជសម្ពន្ធមេត្រី សេចក្ដីរាប់រកយកជាគ្នារបស់ស្ដេចនិងស្ដេចប្រទេសដោយខ្លួន ។
- រាជសម្ភារ (--សំភា) ការទំនុកបម្រុង, ស្រោចស្រង់, សង្រ្គោះ របស់ព្រះរាជា; ប្រើសំដៅសេចក្ដីថា “បុណ្យឬតេជះរបស់ស្ដេច” ក៏មាន ។
- រាជសភា សាលាជំនុំយុត្តិធម៌ (សាលាយុត្តិធម៌) ។
- រាជសវនីយ៍ ឬ
- --សៅវនីយ៍ (--វ៉ៈ ន៉ី) ព្រះបន្ទូលរបស់សម្ដេចព្រះរាជជននីឬសម្ដេចព្រះអគ្គមហេសី, សម្ដេចព្រះមហាក្សត្រិយានី (ប្រើត្រឹមតែ ព្រះសវនីយ៍ ឬ ព្រះសៅវនីយ៍ ក៏បាន) ។
- រាជសវនីយ៍លេខា ឬ
- --សៅវនីយ៍លេខា សំបុត្ររបស់សម្ដេចព្រះរាជជននី ឬសម្ដេចព្រះអគ្គមហេសី, សម្ដេចព្រះមហាក្សត្រិយានី, (ប្រើត្រឹមតែ ព្រះសវនីយ៍លេខា ឬ ព្រះសៅវនីយ៍លេខា ក៏បាន) ។
- រាជសាសន៍ សំបុត្ររបស់ក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យប្រើទៅមកចំពោះក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យដូចគ្នា ។ តាមច្បាប់រាជសព្ទខ្មែរ, បើសំបុត្រក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យហៅ ព្រះបរមរាជសាសន៍, សំបុត្រក្សត្រិយ៍ឧភយោរាជ ឬឧបរាជថ្វាយទៅក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យប្រទេសដទៃ ហៅ ព្រះបវររាជសាសន៍ ។
- រាជសាស្ត្រ ដំណើររាជការ, គំនិតឬល្បិចរាជការ ។
- រាជសីហ៍, --សិង្ហ ឬ
- --សឹង្ហ ស្ដេចសីហៈឬស្ដេចសឹង្ហ ។
- រាជសុណិសា ឬ
- --សុណ្ហា (--សុន-ហា) កូនប្រសាស្រីរបស់ព្រះរាជា (ហៅត្រឹមតែ ព្រះសុណិសា ឬ ព្រះសុណ្ហា ក៏បាន) ។
- រាជសេនា សេនារបស់ព្រះរាជា ។
- រាជសេនាមាត្យ (សំ. < រាជ + សេនា + អមាត្យ) សេនានិងអមាត្យរបស់ព្រះរាជា ។
- រាជសេវកៈ ឬ
- --សេវ័ក ខ្ញុំរាជការក្នុងព្រះរាជសំណាក់ ។
- រាជសេវកាមាត្យ (សំ. < រាជសេវក + អមាត្យ) រាជសេវ័កនិងរាជអមាត្យ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) អមាត្យ>អមាត្យ ផង) ។
- រាជសំណាក់ លំនៅរបស់ព្រះរាជា, ព្រះរាជវាំង ។
- រាជស្រឹង្គារ សេចក្ដីស្រឡាញ់ ឬសេចក្ដីត្រេកត្រអាលរបស់ព្រះរាជា; ខ្មែរប្រើពាក្យនេះសំដៅសេចក្ដីថា ស្រីព្រះស្នំ ក៏មាន ។
- រាជហង្ស ស្ដេចហង្ស ។
- រាជហត្ថលេខា អក្សរ, សំបុត្រ ដែលព្រះរាជាទ្រង់សរសេរដោយព្រះហស្តព្រះអង្គ; ការសរសេរចុះព្រះបរមនាមដោយព្រះហស្តព្រះអង្គ (ឡាយព្រះហស្ត) ។ តាមច្បាប់រាជសព្ទខ្មែរថា : សំបុត្រដែលម្ចាស់ផែនដីទ្រង់សរសេរទុកជាគ្រឿងចំណាំសម្រាប់ព្រះអង្គ ហៅថា ព្រះរាជហត្ថលេខា; បើទ្រង់សរសេរដោយការផ្សេងតែពុំមែនជាផ្លូវរាជការ ហៅថា ព្រះបរមរាជហត្ថលេខា ។
- រាជហឫទ័យ ឬ
- --ហទ័យ ព្រះទ័យ (ចិត្ត) របស់ស្ដេច ។
- រាជអមាត្យ ឬ - រាជាមាត្យ មន្ត្រីទីប្រឹក្សាកិច្ចការផែនដីរបស់ព្រះរាជា ឬប្រឹក្សាជាមួយនឹងព្រះរាជា ។
- រាជអាជ្ញា អាជ្ញានៃព្រះរាជា; ខ្មែរប្រើសំដៅសេចក្ដីថា អ្នកទទួលអំណាចពីព្រះរាជា ។
- រាជអាណាចក្រ ឬ - រាជាណាចក្រ អាណាចក្ររបស់ព្រះរាជា ។
- រាជឱង្ការ សម្ដីក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យ ។ តាមច្បាប់រាជសព្ទខ្មែរថា : សំបុត្ររបស់ម្ចាស់ផែនដីចេញឲ្យប្រជារាស្រ្តដឹងគ្រប់គ្នាទួទៅ ហៅថា ព្រះរាជឱង្ការនូវព្រះបន្ទូលសូរសីហនាទ (--សូរ៉ៈ--) ។ សំបុត្រដែលម្ចាស់ផែនដីទ្រង់សរសេរដោយព្រះហស្តព្រះអង្គ ហៅថា ព្រះរាជឱង្ការលេខា ។
- រាជឱរស កូនប្រុសរបស់ព្រះរាជា (បើព្រះរាជបុត្រីថា រាជឱរសា) ។
- រាជអំណរ សេចក្ដីអររបស់ព្រះរាជា ។
- រាជអំណោយ របស់ដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះរាជទាន ។ល។ ។ល។
- រាជាធិការី (បា. < រាជ + អធិការី) អ្នកធ្វើការស្ដេច (អ្នករាជការឬខ្ញុំរាជការ); ហៅថា រាជាធិក្រឹត្យ ក៏បាន; បើស្ត្រីជា រាជាធិការិនី ឬ រាជាធិការិកា, រាជាធិក្រឹតា ។
- រាជាធិបតី (--ប៉ៈដី; សំ. បា. < រាជ + អធិបតិ) ឬ រាជាធិរាជ (សំ. បា. < រាជ + អធិរាជ) ព្រះរាជាដែលជាធំជាងស្ដេចបទេសរាជ្យ (ស្ដេចដែលមានប្រទេសឯទៀតជាចំណុះ) ។
- រាជាធិបតេយ្យ (--ប៉ៈ តៃ; បា. < រាជ + អាធិបតេយ្យ) ប្រទេសឯករាជ្យដែលមានក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យជាអធិបតី (ប្រទេសដែលមានស្ដេចនៅលើច្បាប់); ព. ផ្ទ. ប្រជាធិបតេយ្យ (ម. ក្នុង ព. ប្រជា) ។
- រាជានុញ្ញាត (--នុញ-ញ៉ាត; បា. < រាជ + អនុញ្ញាត) សេចក្ដីដែលព្រះរាជាទ្រង់យល់ព្រមហើយ ។
- រាជានុភាព (សំ. បា. < រាជ + អានុភាវ, វ > ព) អានុភាពនៃព្រះរាជា (អំណាចស្ដេច) ។
- រាជាភិសេក (--សែក; បា. < រាជ + អភិសេក) ។ ពិធីស្រោចទឹកក្លស់ទឹកស័ង្ខតាំងព្រះរាជា គឺតាំងឲ្យពេញទីជាក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) អភិសេក ផង) ។
- រាជាយុត្តកៈ (បា. < រាជ + អាយុត្តក) ស្មៀនរបស់ព្រះរាជា (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) អាយុត្តកៈ ផង) ។
- រាជាយុត្តកសភា (--កៈសៈភា; បា. < រាជ + អាយុត្តក + សភា) ក្រុមឬទីធ្វើការរបស់ពួកស្មៀនព្រះរាជា (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) អាយុត្តកសភា ផ) ។
- រាជាយុត្តកាធិបតី (--បៈដី; បា. < រាជ + អាយុត្តក + អធិបតិ) អធិបតីរបស់ក្រុមព្រះរាជាយុត្តកៈ (ចាងហ្វាងក្រុមស្មៀនហ្លួង) ។
- រាជាវលី (សំ. បា. < រាជ + អាវលិ) លំដាប់ឬវង្សស្ដេច ។ រាជាសនៈ (សំ. បា. < រាជ + អាសន) អាសនៈសម្រាប់ព្រះរាជា, រាជបល្ល័ង្ក ។
- រាជូបករណ៍ ឬ - រាជោបករណ៍ (--ប៉ៈក; បា. < រាជ + ឧបករណ) គ្រឿងប្រើប្រាស់សម្រាប់ព្រះរាជា, គ្រឿងប្រើប្រាស់ជិតព្រះអង្គ; (ទង់រាជូបករណ៍ ទង់សម្រាប់ព្រះរាជាទ្រង់ប្រើផ្ទាល់ព្រះអង្គ) ។
- រាជូបដ្ឋាក ឬ - រាជោបដ្ឋាក (--បុ័ត-ឋាក; បា. < រាជ + ឧបដ្ឋាក) អ្នកគាល់បម្រើព្រះរាជា (អ្នកបម្រើព្រះស្ងោយ, មហាតលិក); បើស្រីជា
- រាជូបដ្ឋាយិកា ឬ - រាជោបដ្ឋាយិកា ។
- រាជូបដ្ឋាន ឬ - រាជោបដ្ឋាន (--បុ័ត-ឋាន; បា. < រាជ + ឧបដ្ឋាន) ការបម្រើឬការចូលគាល់ព្រះរាជា ។
- រាជូបត្ថម្ភ ឬ - រាជោបត្ថម្ភ (--បុ័ត-ថ័ម; បា. < រាជ + ឧបត្ថម្ភ) សេចក្ដីទំនុកបម្រុង, ផ្ចុងផ្តើម, បណ្ដុះបណ្ដាលរបស់ ព្រះរាជា ។
- រាជូបភោគ ឬ - រាជោបភោគ (--ប៉ៈភោក; បា. < រាជ + ឧបភោគ) គ្រឿងឧបភោគរបស់ព្រះរាជា ។
- រាជេន្ទ្រ (--ជេន; សំ. < រាជ + ឥន្ទ្រ, ឥ > ឯ) រាជាធិរាជ ។
- រាជោវាទ (បា. < រាជ + ឱវាទ) ដំបូន្មានរបស់ព្រះរាជា ។
- រាជោវាទានុសាសន៍ ឬ - រាជោវាទានុសាសនី (បា. < រាជ + ឱវាទ + អនុសាសន ឬ អនុសាសនី) ពាក្យទូន្មាននិងពាក្យប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះរាជា ។ល។ ។ល។
-
លង់
( កិ.កិរិយាសព្ទ )
ជ្រុល, ស៊ុន, ហួស : លង់គំនិត, លង់ដៃ, លង់សម្ដី ។
- លង់ទឹក លិចក្នុងទឹកត្រដរហែលឡើងពុំរួច ។
- លង់ ឬ - លង់លុះ និ. លុះដល់, ហួសមកដល់, ដរាបមកដល់ (ព. កា.ពាក្យកាព្យ គឺពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ) : លង់លុះអធ្រាត្រ ស្តេចយាងព្រះបាទ ចូលក្នុងដំណាក់ ទតឃើញអាមាត្យ រាជសេវ័ក ឥតសល់មួយនាក់ លក់លង់ស្ងាត់សូន្យ ។ គុ. យូរពេក, យូរក្រៃ : អស់កាលដ៏លង់ ឬ --ដ៏យូរលង់ (ព. កា.ពាក្យកាព្យ គឺពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ) : អស់កាលយូរលង់ ព្រះពោធិពង្ស ទ្រង់សាងសីលា ពុំមានប្រមាទ ឲ្យឃ្លាតចរិយា ទើបមហាក្សត្រា ភ្នកនឹកដល់ទាន ។
-
សេវក--
(មើលក្នុងពាក្យ សេវកៈ ឬ សេវ័ក) ។
-
សេវកៈ
( ន.នាមសព្ទ )
[--វ៉ៈកៈ]
(សេវក) អ្នកបម្រើ, អ្នកចាំទទួលការបម្រើ, អ្នកគាល់បម្រើ; បរិវារ : ពួកសេវ័ក ។ ប្រើស្ត្រីជា សេវិកា ។
- សេវកជន មនុស្សអ្នកបម្រើ ។
- សេវកបុរស បុរសអ្នកចាំទទួលការបម្រើ (ក្នុងក្រសួងឬក្រុមរាជការនីមួយ) ។
- សេវកយោសិត ឬ - សេវិកា ស្ត្រីអ្នកចាំទទួលការបម្រើ, ស្ត្រីអ្នកបម្រើ ។
- សេវកាមាត្យ (--ម៉ាត; សំ. សេវក + អមាត្យ) មន្រ្តីអ្នកគាល់បម្រើព្រះរាជា, មន្រ្តីក្នុងព្រះរាជសំណាក់, ខ្ញុំរាជការជិតព្រះអង្គ (ហៅ រាជសេវ័ក ឬ រាជសេវកាមាត្យ ក៏បាន) ។ល។ (ព. កា.ពាក្យកាព្យ គឺពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ) : រាជសេវ័ក យកចិត្តទុកដាក់បម្រើក្សត្រិយ៍ក្សាន្ត រមែងមានយស ខ្ពង់ខ្ពស់ពុំខាន ព្រោះហេតុទ្រង់បាន សង្កេតចរិយា ។
-
សេវិកា
(មើលក្នុងពាក្យ សេវកៈ ឬ សេវ័ក) ។
Headley's Khmer-English Dictionary Full Text Search
-
No matching entries found!
Headley's Khmer-English Dictionary Subentry Full Text Search
-
មហាសេវ័ក
[meaʔhaa~mɔhaa -----]
high ranking royal servant