Khmer Dictionary: អាត្មា

Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary

អាត្មា ( ន.នាមសព្ទ ) ( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ), បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
(<អាត្មន៑; អត្តា < អត្ត) ខ្លួន : រកស៊ីចិញ្ចឹមអាត្មា; ខំប្រឹងយោងអាត្មា; កើតមកជាមនុស្សនឹងគេដែរ យោងតែអាត្មាពុំរួច ។ ចិត្ត : នរូអ្នកណា ទោះយកអាត្មា ចូលសាសន៍ពុទ្ធរ័ត្ន ចូលធ្វើឲ្យត្រង់ ដោយនូវបន្ទាត់ ហៅស្វែងសម្បត្តិ យកផ្លូវនិញ្វន (សាស្រ្តាច្បាប់ក្រម ។ សេចក្ដីអធិប្បាយនៃសុភាសិតនេះថា “បុរសស្ត្រីណាមួយ បើបានប្តេជ្ញា ចិត្ត ចូលកាន់ពុទ្ធសាសនាហើយ ត្រូវប្រតិបត្តិឲ្យត្រង់តាមបន្ទាត់ច្បាប់ព្រះពុទ្ធកុំឲ្យល្អៀង ទើបឈ្មោះថា ជាអ្នកស្វែងរកផ្លូវទៅកាន់ព្រះនិញ្វន)” ។ ពាក្យ អាត្មា នេះខ្មែរប្រើជា បុ. ស. សម្រាប់បព្វជិតពុទ្ធសាសនិកនិយាយទៅរកគ្រហស្ថជាសាធារណជន, សំដៅសេចក្ដីថា “ខ្ញុំ, អាចក្តី” : អាត្មាបួសបាន ៥ វស្សាហើយ ។ បើនិយាយទៅរកក្សត្រិយ៍និងសេនាបតីឬឥស្សរជនអ្នកមានបណ្តាស័ក្ដិខ្ពស់ ត្រូវប្រើពាក្យថា “អាត្មាភាព” អាត្មាភាពសូមថ្វាយព្រះពរ...; អាត្មាភាពសូមចម្រើនពរ... ។ ប្រើពាក្យទេសនាក្នុងកណ្តាលប្រជុំពួកពុទ្ធបរិស័ទក៏បាន : អាត្មាភាពសូមស្រង់យកសេចក្ដីពីក្នុងគម្ពីរបាលីផ្សេងៗ មកសម្តែងឲ្យឃើញច្បាស់... ។ សម្រាប់សាធារណជនទាំងបព្វជិតទាំងគ្រហស្ថ :
- អាត្មាយើង ខ្លួនយើង ។
- អាត្មាអញ ខ្លួនអញ ។
- អាត្មាឯង ខ្លួនឯង ។
- ចិញ្ចឹមអាត្មា ចិញ្ចឹមខ្លួន ។ល។ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) អត្ត និង អាត្ម ផង) ។

Headley's Khmer-English Dictionary

អាត្មា ( n ) [ʔaatmaa]
self; oneself; body, person; spirit
អាត្មា ( pron ) [ʔaatmaa]
I / me / my (replaces ខ្លួន in compounds such as ខ្លួនអញ and ខ្លួនឯង)

ទូន្មានអាត្មា [tuunmien ʔaatmaa] : to practice self-discipline, discipline oneself
ផ្ចង់ប្រុងអាត្មា [pcɑŋ proŋ ʔaatmaa] : to be stoical, put up a brave front
យោងអាត្មា [yooŋ ʔaatmaa] See: យោងខ្លួន
អាត្មានិយម [ʔaatmaa niʔyum] : selfishness
អាត្មាភាព [ʔaatmaa pʰiep] : I / me / my; we / us / our
Eg. ចំពោះអាត្មាភាពទាំងបួនអង្គ: as for the four of us
អាត្មាយើង [ʔaatmaa yəəŋ] : our body, our bodies; we / us / our